Op t.v. naar natuur kijken

In plaats van in mijn eentje op een klein schermpje bezig te zijn, vind ik het ook leuk om af en toe samen op de bank naar t.v. te kijken.

Ouderwets? Ja, maar ook gezellig om iets SAMEN te zien.
Helaas is dit (zomer)seizoen daar NIET geschikt voor.
Er zijn zoveel zenders, maar ook héél veel herhalingen, waarvan we de “goede” al gezien hebben! (Nee, we hebben geen Netflix of ander tvbetaalnet)

Het enige wat in deze tijd (meestal) oké is om te kijken zijn natuurfilms

Dus dat deden we afgelopen week op de BBC: een documentaire van Rowan Crawford over Florida, met als ondertitel ”Zullen de wilde dieren in Florida de groeiende menselijke populatie overleven?”

Na het zien van deze documentaire is het, voor de handliggende, antwoord op die vraag: Sommige wel en sommige niet.

Waar wij ontzettend door gefascineerd werden was het koraalrifherstelproject. Nog nooit eerder had ik gehoord of gezien dat het op deze schaal en zó werd aangepakt!
Wetenschappers hebben een hands-on-benadering ingesteld om de vernietiging van koraalriffen te herstellen: ze verzamelen kleine koraalfragmenten die zijn afgebroken, bijvoorbeeld door orkanen.
Deze koraalstukjes worden gekweekt in onderwaterkwekerijen en vervolgens getransplanteerd op wilde riffen.
In de “kinderkamer” kunnen de koraalstukjes op diverse manieren worden “opgekweekt” bv. bevestigd aan sokkels op blokken op de zeebodem. De geredde koralen worden verzorgd door biologen en vrijwilligers die de gezondheid en groei van de “stekjes” in de gaten houden en algen en korstvormende sponzen en manteldieren op afstand houden.

Bij één van die methodes worden brokken koraal aan een veelvertakte stangenconstructie opgehangen om te groeien. Het doel van biologen is om in de kraamkamer gekweekte koralen weer op het rif te transplanteren om bestaande koraalkolonies te versterken, om riffen opnieuw in te kunnen zaaien na grote gebeurtenissen (verwoestingen onder water) én om de kans te vergroten dat een diversiteit aan koraalkolonies dicht genoeg bij elkaar groeit voor succesvol kruisbestuiving.

Als de tijd is gekomen om de koraaltransplantaties op hun nieuwe plek te installeren, slaan duikers spijkers en bevestigen ze de koralen op hun nieuwe plaats. Binnen 3 tot 6 maanden zullen de koralen over de spijkers heen groeien en gezond weefsel op het rif gaan ontplooien.

Het met de hand nieuwe koralen verzamelen, opkweken en herplanten van koraal is arbeidsintensief en het zal ook niet genoeg zijn om de riffen weer helemaal aan te vullen, maar het is wel een DOE-methode die zoden aan de dijk zet; het werkt!

Er is zoveel slecht nieuws, heerlijk om mensen iets positiefs te zien doen, en dan nog wel onder water! Ik zie het NIET als een druppel op een gloeiende plaat, wetenschappers zijn óók aan het zoeken naar méér mogelijkheden om deze ecosystemen van rifbouwende bloemdieren en andere levende wezens in tropische zeeën te beschermen en te herstellen.
Dit is één van de methodes die al werkt!

1 mei viering

De Dag van de Arbeid (in België ook Feest van de Arbeid genoemd) is een “feest”dag van de socialistische, communistische en anarchistisch arbeidersbeweging.
In veel landen (België en Frankrijk o.a.) is 1 mei een doorbetaalde vrije dag.
In Nederland geldt dit maar voor een beperkte groep. Ambtenaren, bankemployees, beurshandelaren en werknemers van vakbonden zijn op deze dag vrij, zo las ik
De dag vindt in België, Nederland , Suriname, Aruba en Curacao elk jaar op 1 mei plaats.

In communistische staten én in landen waar communisten en socialisten veel invloed hadden, stelde paus Pius XII in 1955 het feest van Sint Jozef Arbeider in, eveneens te vieren op de eerste dag van mei

De wens om invoering van de 8 urige werkdag is er één van zeer lang geleden. Ik las onlangs dat Engelse ambachtslieden in de 16^e eeuw al om kortere werkdagen vroegen.

Bij het eerste congres (1889) van de Tweede Internationale (Internationale org. van socialistische partijen en vakbonden) werd besloten om op 1 mei 1890 een internationale strijddag voor de achturige werkdag te organiseren. Dit plan was bedacht door de Amerikaanse vakbond American Federation of Labour (AFL).

Op 1 mei 1890 werd de eerste internationale Dag van de Arbeid gevierd met grote demonstraties voor de achturige werkdag in verschillende landen, zoals in Frankrijk, Hongarije, Oostenrijk, Spanje, Italië, België, Nederland , de VS, Denemarken, Noorwegen en Zweden.(De Britten organiseerde de eerste zondag in mei een grote bijeenkomst)
Alleen in de VS had de staking direct succes: in sommige vakgebieden werd een negenurige werkdag werd ingevoerd. En in sommige deelstaten kregen timmerlieden een achturige werkdag.

Op het congres van de Tweede Internationale van 1891 werd besloten om van de Dag van de Arbeid een jaarlijkse traditie te maken.

In de VS werd de dag van de arbeid oorspronkelijk ook gepland op 1 mei, maar president Grover Cleveland (22 én 24 ste President van de VS) verplaatste de viering naar de eerste maandag in september. De datum: eerste maandag van september werd, n.a.v. een parade die de Knights of Labour (Amerikaanse vakbond die actief was aan het einde van de 19e eeuw), op 5 september 1882 in New York hadden, vastgesteld

De Dag van de Arbeid gaat vandaag de dag meer om het gevoel van internationale verbondenheid, men “viert de strijd om betere arbeidsomstandigheden.

Avocado

Avocado, ook wel advocaatpeer (groeit aan een boom net als een peer) of alligator (krokodillen)peer (geribbelde schil) genoemd, is een vrucht die groeit aan de Persea americana ( avocadoboom)

De avocadoboom vindt zijn oorsprong in Mexico.
Avocado betekent “boter uit het bos” en bevat veel vetten (enkelvoudige, onverzadigde vetzuren)*) en eiwitten ( ca 6 gram per avocado)

Sinds begin jaren ’70 zijn avocado’s in Nederland verkrijgbaar.
Nederland is, op de Verenigde Staten na, de grootste importeur van avocado’s! Vorig jaar 373 miljoen kilo!
Slechts 9% daarvan is bestemd voor de Nederlandse markt, de rest wordt, na in Nederland gecontroleerd, gerijpt en verpakt te zijn, naar andere Europese landen geëxporteerd.
Avocado’s komen meestal in de Rotterdamse haven aan en verlaten Nederland dan vaak per vrachtwagen.

Ik heb al verschillende avocadopitten in een pot aarde gestopt en er avocadoplantjes van gekweekt (in de tuin en op de vensterbank gezet én cadeau gegeven)
Ik las onlangs dat de plant. die dan boom is geworden, pas na 10 jaar vrucht kan dragen! (kleine teleurstelling)

Het opkweken van avocadopit naar plant schijnt ook in het water te kunnen
Op die manier moet de vrucht, na 3 tot 10 weken uit het water gehaald worden en dán in de aarde gezet worden. (ga ik ook eens proberen)

Nog wat avocadoweetjes die ik NU pas te weten kwam:

* Er zijn meer dan 500 soorten avocado’s ( zoals Fuerte, Hass en Nabal)
* Door de hoge concentratie foliumzuur, wordt de avocado gerekend tot een lustopwekkend middel
* Een onrijpe avocado kun je laten rijpen door hem op een fruitschaal naast een rijpe banaan of peer te leggen (dit fruit produceert veel ethyleen, een stofje dat de rijping versneld)

*) cholesterol verlagend

Moederdag elders

In 2020 schreef ik al over de betekenis van Moederdag en ook in 2018 was er een Moederdagblog, dus over het ontstaan, het hoe en waarom heb ik al geschreven.
Dit jaar maar eens over de wereld reizen en kijken waar men het viert en hoe men het daar noemt!

In Nederland en België viert men Moederdag op de 2^de zondag in mei; BEHALVE in het bisdom Antwerpen: dáár wordt Moederkesdag op 15 augustus op “ Onze Lieve vrouw Hemelvaart” gevierd (in veel katholiek landen )

In Frankrijk is fête des mères de laatste zondag in mei, tenzij Pinksteren op die dag valt, dán wordt Moederdag gehouden op de éérste zondag in juni

Spanje viert El dia de la madre op de eerste zondag in mei

In Groot Brittannië worden de moeders op Mothers Day, de vierde zondag van de Vastenperiode; drie weken voor PASEN geëerd.

In de Verenigde Staten, het land van de oorsprong van Moederdag ( 1907) wordt deze dag, net als in Nederland, gevierd op de tweede zondag in mei ( waarom op Die dag? Dat was de eerste zondag ná de sterfdag van de moeder van Anne Jarvis, de bedenkster van deze dag.)

Duitsland: Tijdens het nazi-regime raakte Moederdag (Muttertag) in Duitsland besmet doordat de dag werd omgevormd tot een Dag voor de Duitse Moeders: vrouwen die véél kinderen hadden gekregen, werden dan beloond met speciale medailles. Gelukkig is die “besmetting” wat betreft Moederdag weggezakt

Mexico, Guatamala en El Salvador vieren de Dia de la Madre op een vaste dag: op 10 mei!

Iedere laatste zondag van mei wordt Moederdag gevierd in Algerije, Dominicaanse Republiek, Haïti, Ivoorkust, Libië, Marokko, Mauritius, Senegal, Tsjaad en Tunesië.

De Scandinavische landen: Zweden, Noorwegen, IJsland Denemarken en Finland zien we vaak als één gebied. Toch vieren ze daar ook Morsdag (Zweden, Denemarken en Noorwegen) op verschillende dagen.
Zweden de laatste zondag in mei.
In Noorwegen wordt Moederdag jaarlijks op de tweede zondag van februari gevierd.
Denemarken en Finland O(äitien päivä) en Ijsland (Mæðradagurinn) doen dat op de 2^de zondag in mei, net als wij.

Tenslotte in welke landen heeft een Moeder het het BEST?
De Ontwikkelingsorganisatie Save the Children heeft 179 landen gerangschikt op basis van 5 criteria:
gezondheid van de moeder,
welzijn van het kind,
opleidingsniveau en
economische situatie van de vrouw én
vrouwelijke vertegenwoordiging in de politiek.
De Scandinavische landen staan al jaren in de top 5 ( Nederland komt meestal op de 6^e plaats)
Opvallend vind ik is dat de Verenigde Staten zo laag staan: Een Amerikaanse vrouw heeft tien keer zoveel kans als een Poolse vrouw om te overlijden tijdens de zwangerschap of de bevalling!

Avondklok

Avondklok, ook wel spertijd, is de tijd waarin bepaalde beperkingen van toepassing zijn.

Vandaag, 23 januari 2021 gaat de Avondklok vanaf 21.00 uur ( tot 04.30 uur) in vanwege het COVID-19 virus. De beperking is voor ons, burgers, maar hopelijk ook voor de verspreiding van het virus.

Avondklok is een nog al beladen begrip in Nederland vanwege de herinnering ervan uit de Tweede Wereld Oorlog.
Al veel eerder was er sprake van een “avondbeperking” en ook die keer was het voor de burgers hun eigen veiligheid!

In de Middeleeuwen was er al een soort avondklok, letterlijk een stadsklok/bel die in een belfort (halletoren) was opgehangen. Als die stadsklok geluid werd, moesten de inwoners van de stad binnen de stadspoorten zijn. Dit werd gedaan voor hun eigen veiligheid; binnen de stadsmuren waren ze beschermd. Oorspronkelijk luidde de avondklok bij zonsondergang; later werden dit andere tijden (ook per stad verschillend)
De avondklok was ook een teken dat de vuren gedoofd moesten worden en iedereen die nog (binnen de stadspoort) in de straten liep moest een lantaarn bij zich hebben.

Mensen die de oorlog hebben meegemaakt kunnen zich nog de spertijd herinneren; de tijd dat je ‘s avonds en ’s nachts niet buiten mocht zijn. De Duitsers stelden in de Tweede Wereld Oorlog (nov.1940) de spertijd in Nederland in (tegelijkertijd met de verduisteringsmaatregelen; het donker maken om beschieting te voorkomen).
Alleen met een, door de Duitsers afgegeven pas, kon een individu zich, na een bepaalde tijd, buiten begeven. Die tijd kon per plaats verschillen, wonend in Amsterdam moest je vanaf febr. 1942 vanaf 20.00 uur binnen blijven, in andere steden was dat anders. Ik las dat in Diepenveen iedereen m.i.v. 1944 vanaf 17.00 uur binnen moest blijven

In IJsland geldt een avondklokwet sinds 2002 voor kinderen van 12 jaar of jonger: na 20:00 uur mogen ze niet zonder begeleiding van een volwassene alleen buiten zijn. Bij kinderen van 13 tot 16 jaar geldt dit na 22:00 uur. ’s Zomers is er een versoepeling van deze regel (van 1 mei tot 1 september) en mogen kinderen twee uur langer buiten blijven. Deze maatregel werd genomen om het drinkgedrag van IJslandse jongeren in toom te houden ( het schijnt te werken als ik de berichten erover mag geloven)

Als je verder gaat zoeken op avondklok kom je in verschillende landen en tijden uit op avondrestricties op basis van etniciteit.

In de Verenigde Staten was vroeger een avondklok (tijdens de slavernij); donkere Amerikanen mochten zich niet na zonsondergang, zonder pasje, buiten begeven.
In juni 2020 werd in zo’n 40 Amerikaanse steden*)de avondklok voor iedereen, na rassenrellen, ingesteld.

In Australië gold tot 1953 een avondklok voor de oorspronkelijke bewoners , de Aboriginals, in de stad Perth (op 3 na grootste stad van Australië)
Ook vond ik één internet bericht dat de toenmalige Australische premier Geoff Gallop in 2003 de avondklok in Perth weer in ere hersteld heeft vanwege de hoge criminaliteit daar.
Nergens kan ik vinden of die avondklok daar nu nóg geldt!(en of het werkelijk waar was/is)

Ook in India was er een avondklok in één stad van kracht; de stad Pune (voorheen Poona) Na Bombay de grootste stad van India. Van 1765-1852 gold daar een avondklok, om 21.00 uur werd, met een kanonschot, het teken aan de bevolking gegeven om hun deuren te sluiten en binnen te blijven. De reden was toen “de veiligheid op straat waarborgen”
In juni 2019 werden wéér avondklokken ingesteld ( in delen van de regio Kasjmir)
Nu omdat er, tijdens een religieuze optocht, botsingen ontstonden tussen veiligheidstroepen en sjiitische moslims en de regering hoopte dat rellen zouden uitblijven als mensen ’s avonds en ’s nachts binnen moeten blijven.

*) oa: Los Angeles, Miami, Atlanta, Chicago, Minneapolis, Philadelphia, Dallas en Seattle.

Film: Judy

Weer naar de bioscoop, het kon.
Wel reserveren, wel met mondkapje om, mét “maar” 28 anderen.
Geen pauze met koffie, helemaal géén pauze, maar wel een goodiebag ná de voorstelling (om het verlies van de pauze goed te maken)
Het mondkapje mág af als je eenmaal zit en moet alleen op bij” zaalbewegingen.

De film gaat over het leven van Judy Garland en “begint” in de nadagen van haar carrière in de VS met flash backs naar de tijd dat ze, als 14 jarige onder contract stond bij MGM.

De “echte”Judy Garland

Een leven met een streng regime (soms 12 uur “werk” op een dag) een zwaar dieet ( omdat ze volgens haar filmbazen anders té dik zou worden) en weinig pleziertjes.
Veel stress, hard werken leidde ertoe dat ze moeite had met slapen. De filmindustrie wist daar wel wat op: slaappillen en, als ze slaperig wordt- peppillen

Als ze in 1968 in de VS niet “gewild” meer is gaat ze naar Londen; het Engelse publiek is gek op haar.
Ook in die periode zien we flash backs naar haar jongere jaren.
Eigenlijk stevent de hele film af op haar treurige einde.
Wij, als kijkers, weten de afloop, dóór de film zien we: “Hoe het zo gekomen is”

Haar dochter Liza (uit huwelijk met filmregisseur Vincente Minnelli) komt héél even voorbij als Judy “even “niet weet waar ze heet moet en tijdens een party bij (de dan volwassen) Liza aanklopt.
Van het leven van haar andere twee kinderen Lorna en Joey (uit het huwelijk met Sidney Luft) mét hun moeder zien we een klein stukje. Genoeg om te zien dat dat geen gezond leven is voor 2 kleine kinderen. Vader Sidney grijpt in; de kinderen hebben stabiliteit nodig.
Judy snapt het, wil bij haar kinderen blijven maar hoopt ” even geld te verdienen en ze dan op te halen”
In een hartroerende scene neemt Judy, in een klerenkast, afscheid van haar kinderen en belooft ze terug te zien op Oudjaar.

Renee Zellweger als Judy Darci Shaw als de jonge Judy
Renee en regisseur Rupert Goold

Hoofdrol: Renee Zellweger (Voor haar rol in deze film ontving ze een Oscar voor Beste Actrice en een een Golden Globe
Jonge Judy: Darci Shaw
Regisseur: Rupert Goold
Release: 2019

Hallo

Volgens mij zegt tegenwoordig niemand meer “Hallo” door de telefoon, toch komt het woord oorspronkelijk van het bellen, hoewel….

Er zijn meerdere verklaringen voor de herkomst van het woord Hallo (hello)
Ik las dat het uit het Hongaars zou komen omdat “hallo” in het Hongaars “luisteren” betekent.
Daar heb ik even google translate overheen “gegooid” Volgens dit vertaalprogramma is luisteren hallgat in het Hongaars, dus die verklaring lijkt me niet juist óf het moet uit het Oud-Hongaars gekomen zijn.

Volgens het Nederlands Etymologisch Woordenboek is “’Hallo” een scheepsterm, die geroepen werd roep bij het inhalen van touw. Ik denk dan meteen aan een onomatopee : Haal OOoop.
Ook las ik dat, halverwege de 19^e eeuw, de kreet “hallo” werd gebruikt om aandacht te trekken zoals in “Hallo, jij daar !”

Over “Hello” zegt de Oxford English Dictionary dat het een verbastering is van hallo, hollo, en afkomstig van het Oud Hoog Duitse “halâ, holâ” (Het Oudhoogduits is een taal die van ongeveer de 6^e eeuw tot 1050 gesproken werd.)
In de Quest (populairwetenschappelijk Nederlands tijdschrift) vond ik een andere uitleg die te maken heeft met Thomas Edison en Alexander Graham Bell.

De, van oorsprong Schotse, Alexander Graham Bell (1847-1922) woonde in de VS toen hij het patent op de telefoon in 1876 aanvroeg en kreeg op 7 maart 1876. Eigenlijk was Bell niet de “echte uitvinder” van de telefoon, dat was d,e ook in de VS wonende, Italiaan Antonio Meucci (1808-1889). In 1855 had hij in zijn huis al een “telefoonsysteem” aangelegd.
Hij had echter niet genoeg geld om het patent op zijn uitvinding aan te vragen, Bell had dat geld wél en daarom staat HIJ nu te boek als de uitvinder van de telefoon en niet Meucci.

Thomas Edison (1847-1931) oprichter van de General Electric Company én uitvinder was lange tijd recordhouder van het grootste aantal octrooien toegekend aan één persoon (hij had er ca.1400)
Hij kocht octrooien op en liet ze op zijn naam vastleggen. Hij zag wel wat in de uitvinding van Alexander Graham Bell (1876): de telefoon en in 1877 bracht Edison de telefoon op de markt, al was dat een schending van Bells patent.

Hij voorzag het apparaat vooral gebruikt zou gaan worden in de zakenwereld met altijd de verbinding open voor communicatie. Maar hoe zou je dan de aandacht kunnen trekken van een ander?
Er is een brief boven tafel gekomen (aldus Quest) van Edison aan de directeur van de eerste telefoonmaatschappij van Pittsburgh waarin hij voorstelde dan “Hello” te roepen. De uitvinder van de telefoon (Bell) zag meer in “Ahoy” *)
In de uiteindelijke handleiding van de telefoon kwam “Hello” als gebruiksterm bij het opnemen van de telefoon.(Edison won dus, anders hadden we Ahoy door de telefoon gezegd.)

In Nederland schijnt het woord hallo niet eerder voor te komen dan in 1897 toen de redactie van het Woordenboek der Nederlandsche taal schreef dat de begroeting Hallo thans b.v. aan den telephoontoestel zeer gebruikelijk is.
Als dát zo is hebben we het woord Hallo dus aan Edison te danken!

*) ahoy is een roep gebruikt om schepen aan te roepen.