Zwammen (zonder woorden)

Watertappunt

Soms wandel je ergens en zie je iets moois, in deze tijd zijn dat vaak veel paddenstoelen bij elkaar, of één bijzondere paddenstoel, prachtig kleurende bomen en bladeren of andere dingen in de natuur.

Dát zagen wij gisteren allemaal in de omgeving van Hollandsche Rading*), maar óók een verfraaide KPN kast met opgeplakte foto.**)
Mooi en bijzonder dus ik maakte een foto van de voor- en zijkant.

Mijn lief liep een klein stukje door en zag toen de waterpomp in het echt!
Hij liep er over een klein grindpaadje naar toe: Het bleek geen waterpomp, maar een watertappunt. Ook daar maakte ik een foto van én van het koperen plaatje erop; het verklaarde hoe dit watertappunt daar kwam.

Als we de KPN kast niet gezien hadden, hadden we zeker het echte watertappunt, in 1954 geplaatst, in 1972 gesloten en in 2009 weer hersteld, niet gezien.

Thuis zocht ik e.e.a. na.
Het bleek dat een watertappunt in 1954 op initiatief van het VVV en de gemeente Maartensdijk op de hoek van de Vuursche Dreef en de Dennenlaan in Hollandse Rading een watertap was geplaatst. ( Het bleek nodig: het fiets- en wandeltoerisme kwam in die tijd op en er werd nogal eens bij huizen aangebeld voor een glaasje water)

In 2019 kwam er een KPN kast te staan vlakbij het watertappunt, waardoor daar gegraven moest worden, planten werden weggehaald en het waterpunt raakte bijna uit het zicht.

In het voorjaar van 2021 werd een kunstenares uit Enschede (Jet Broekstra) gevraagd of ze de KPN kast wilde verfraaien. Er werden foto’s gemaakt en eind augustus beplakten Jet en haar echtgenoot de KPN kast met foto’s.

Wij kwamen hier bij toeval langs en genoten van de aanblik. Een slimme oplossing voor een lelijke grijze, kennelijk noodzakelijke kast én een watertappunt dat ons leerde dat in 1954 al toeristen van deze omgeving kwamen genieten.

*) Hollandsche Rading is een dorp langs een spoorlijn in de provincie Utrecht en hoort bij de gemeente De Bilt Het dorp heeft ca. 1575 inwoners.

**) in mijn blog van 10 juni “Straatkunst” liet ik meer van deze “verfraaide” noodzakelijke kasten in het openbare gebied zien!

Herfst in de zon

Voor degene onder u die van plan waren om nog in het bos een herfstwandeling te maken maar er nog niet toe gekomen zijn: doe het NU! Het is, helemaal met een zonnetje, nu zo mooi in de bossen met al die herfstkleuren.

Voor degene onder u die zich niet vrij kunnen bewegen of niet in staat zijn in het bos te wandelen, hier onder wat herfstfoto’s die mijn lief en ik onlangs maakten van een herfstwandeling.
Wij genoten enorm van de kleur, de verschillende schimmels, de vogels, de mossen en de herfstbosgrond.
U misschien ook, door het kijken hiernaar?

Nog nooit zoveel felrode en oranje vliegenzwammen gezien als bij deze wandeling!

Varens zijn groen prachtig, maar ook bruin in de zon zijn ze prachtig om naar te kijken en wordt het bos er sprookjesachtig door

De zon door de geel/bruine bladeren, de lijsters scharrelende op de grond op zoek naar wurmen, en we zien een roodborstje, in het geheel niet bang voor ons, mensen. En wéér de vliegenzwammen in alle stadia van rijping, bolletje rond, in vol ornaat en in het laatste stadium vóór ze weer in de grond verdwijnen.

Het gezang van de vogels, het geknisper van de dorre bladeren onder je voeten en verder…. niets. Stilte.

Thuis gekomen meteen de herfstkrans op de deur gehangen, aangevuld met wat “vers” gevonden dennenappeltjes, bessen en eikels.

Met kinderen de bossen in

Voor “alleen” wandelen krijg je bij de meeste kinderen de handen niet op elkaar (tenzij ze in een wandelwagentje zitten en wel met de volwassenen mee moeten.)

Er zijn, behalve wandelen, wél meer leuke dingen voor (mensen met) kinderen in het bos te doen; er zijn routes uitgezet waar je bijvoorbeeld paaltjes met kabouters kunt volgen (Baarn) waar je moet zoeken naar spechten in de bomen ( bezoekerscentrum Mar en Klif in Oudemirdum) waar kabouters in bomen hangen (Huizen) die je de route “wijzen” en er is het Hertenpad vanaf de plaats Baak, om er maar een paar in Nederland verspreid te noemen.

Maar ook als je geen specifieke route wil (kunt) lopen zijn er leuke dingen onderweg te doen.
Nu (augustus) staat de springbalsemien op springen! Aan de planten, die bijna overal wel in het wild in een bos te vinden zijn, zitten bloemetjes én een soort langwerpige zaaddoosjes. Als ze dik (beetje doorzichtig) zijn kun je er met duim en wijsvinger op drukken en springen de zaadjes in het rond, een grappig gevoel én zo help je de plant zich te vermeerderen!

Dit is ook de tijd voor het bramen zoeken! Neem een plasticzakje of koelkastbakje mee en draag een lange broek (want de doorns kunnen behoorlijk scherp zijn) een bonte zakdoek om je vingers af en toe af te vegen is ook handig (als de bramen erg rijp zijn geven ze rood sap af!)

Thuis kun je de bramen (goed) wassen, ze zo eten of in de yoghurt doen maar er is ook jam (meer werk) of sap van te maken en zelfs bramentaart als je handig bent

[Niet de onderste bramen van de struik plukken want daar kunnen honden of vossen op geplast hebben!]

Wat er nu ook zijn, en in grote hoeveelheden, zijn eikels! Als je ze mee naar huis neemt kun je er thuis leuke dingen van maken, zoals beestjes of minimensjes.

Hoewel het nog geen herfst is zijn er ook al paddenstoelen in het bos. Zeker in en op omgevallen bomen!

En… als je gelukt hebt en goed rondkijkt zie je ook nog beesten zoals vogels: een merel, meesjes en misschien een roodborstje. En op de grond mieren, misschien op weg naar een mierenhoop (volg ze voorzichtig) of kevers en als er hoog gras is misschien zelfs sprinkhanen.
Zelden is er een eekhoorntje in de bomen of een konijntje op de grond., maar het kan soms zomaar.

Wij zagen op onze wandeling deze keer een wespenspin in zijn web en een kever!

Maak er een ontdekkingsreis van, dan is een wandeling in het bos, ook voor kinderen, superleuk!

Knooppuntenroute Achterhoek

We zijn van plan een knooppuntenroute te fietsen. Wij hebben fietsen die benenwerk vereisen, geen motortje dus.
Als we wakker worden mist het en niet zo’n klein beetje ook. Een extra uitdaging.

Mijn lief fietst sneller dan ik, door de mist kunnen we elkaar nu snel kwijtraken, we spreken af dat hij bij een wegsplitsing even wacht.

We hebben een goed huwelijk (als hij van me af had gewild had dit eerder gekund)
De afspraak werkt!
Mijn fietslicht niet!
Ik heb zo’n fiets waar het licht vanzelf aangaat als het donker wordt; mist is kennelijk niet donker genoeg. Als we stoppen en mijn lief de lamp bekijkt, blijkt er of een draadje óf een lampje stuk te zijn.

We fietsen door

Ook al mist het, toch zien we nog behoorlijk wat.
“Opeens” is de herfst ingetreden en zijn er behalve mist ook paddenstoelen te zien.
Als we later de foto’s terug zien zullen we zeker weten in wat voor jaargetijde we deze route reden want overal zien we pompoenen staan!

Ik rijd een erf op omdat er een bordje vooraan de weg staat : “KOM KIJKEN ONDER ONZE CARPORT” (ik ben een gehoorzaam type; ik ga kijken) Er staan, in een kastje, kettingen en oorbellen te koop (niet mijn smaak) Als ik weg wil lopen zie ik een geinig bordje staan, ik neem een foto.
Een man met een pet komt achter me, mét mondkapje op, te voorschijn. Hij zegt in dialect dat hij even zijn vrouw zal roepen als ik wat kopen wil.
Ik wijs op het bordje en zeg “Doe maar niet” Hij lacht met gierende lach.
Ik bedank dat ik mocht kijken en draai me met fiets en al om en rijdt het pad af, hij lacht nog steeds

Ondanks de mist zien we onderweg bijzondere dingen:
Een pauw in een boom, een giraf in een tuin en…. een waakpoes!
Hij lijkt misschien schattig, maar u hoorde de (katten)taal niet die hij uitsloeg…. Angstaanjagend!

We nemen een kleine omweg om “even” naar Halle Heide, een klein buurtschap met 15 woningen én De Heide Smid te gaan. Deze winkel met allerlei haarden, kachels en schouwen heeft ook woonaccessoires; zoals een enig bord met een recept voor boerenkool!
Ik koop er een cadeautje voor een zieke vriendin en we raken met de verkoopster aan de praat.
Kennelijk is duidelijk te zien dat we op de fiets zijn gekomen en er wordt gevraagd waar we vandaan komen. We vertellen het én over de route die we aan het fietsen zijn mét de kleine omweg naar deze “beroemde” winkel.
– Maar dan wil u vast een kopje koffie of thee na zo’n eind fietsen. Suiker en melk? –
En zo zitten we voor een haardje (lekker warm, jas uit) aan de cappuccino!

Als we na opgewarmd te zijn (van binnen en van buiten) afscheid hebben genomen mist het buiten nog steeds. Toch zien we ook nu weer onderweg “aparte” dingen:

* een klomp als vogelhuisje, niet bij een huis maar langs een weg, in the middle of nowhere.
* een giga landgoed te koop.

Eén bord met te koop staat rechtop voor het landhuis, ook is er een groot liggend bord tussen het gras. Ik zag het bij toeval, een toekomstige koper had het gemakkelijk kunnen missen.

* een klein appelboompje vol met vuurrode appeltjes vóór een boerderijhek,

* een tuinornament: dubbel tandem (4 fietsen achterelkaar) met bloembakken voor en achterop
* en een tuinornament van “slechts” 2 fietsen met pompoenen versierd.

En maisvelden, vooral véél maisvelden, met de kolven al geoogst en ongeoogste velden Het landschap zal er heel anders uit zien als alle mais geoogst is. Nu rijd je soms op een smal pad met aan weerszijden mais en dan weer op een fietspad tussen wat ooit maisvelden waren, maar nu zwarte aarde met kleine stoppels en héél ver zicht.

Een prachtige fietstocht in de mist, met leuke mensen onderweg.

Duurzamer eten? Hoe dan?

Geen vlees eten kán, mits je andere producten tot je neemt met voldoende eiwit, ijzer, vitamine B1 en vitamine B12.

Een heel oud iemand vertelde me ooit dat hij als kind geen vlees meer wilde eten uit het oogpunt van dierenwelzijn. Ze hadden het thuis niet breed, dus vlees voor een persoon weglaten was een welkome besparing. Er kwam echter niets “vervangends” voor hem voor in de plaats. Uiteindelijk moest hij door de dokter onderzocht worden omdat zijn groei stagneerde. Het doktersvonnis was: meteen weer vlees te gaan eten; bepaalde stoffen kreeg hij NIET of veel te weinig binnen ( dat was toen)

Dus “zomaar” vlees weglaten is géén goed idee. Ik had vroeger een vriendinnetje( voordat het vegaspul in de mode was) die uit ging zoeken wat je dan wel kon eten en toch niets te kort kwam. Zij aten veel bonen, erwten en graanproducten herinner ik me. Als ik daar at waren mijn darmen daarna danig van streek! (niet gewend aan deze voedingsmiddelen te verteren)

In een goede vegetarische keuze zit, zo las ik
eiwit (meer dan 20% van de energie),
ijzer (meer dan 0.8 milligram per 100 gram),
vitamine B1 (meer dan 0.06 milligram per 100 gram), en/of
vitamine B12 (0.24 microgram per 100 gram)

We eten al een tijdje een paar dagen per week geen vlees: maar vis, eieren, kapucijners, paddenstoelen of zo iets. We hebben ons wel eens aan “vleesvervangers” gewaagd maar waren er niet enthousiast over.

Waar we wel enthousiast over waren was een doosje kaasschijven.
Onlangs las ik in een artikel van Quest het volgende: Kaasburgers zijn niet zo duurzaam

….. anders wordt dat bij vleesvervangers met dierlijke ingrediënten, zoals kaasschijven. Daar is wel een dier voor nodig. Een koe zet gras niet heel efficiënt om in melk. Daardoor hebben kaasburgers ongeveer dezelfde milieubelasting als kip, als je naar de kooldioxideproductie kijkt. Vegaschijven waar melk op een minder herkenbare manier in is verwerkt scoren vergelijkbaar.

Dus denken dat je het milieu “helpt” en minder vlees gaan eten vereist ook enige KENNIS van wat wel en wat niet te eten, óók als het geen vlees is.

Ik las nog een stukje in de Quest dat ik u, wellicht beginnende flexitariër, of nadenkend persoon over duurzamer eten, wil meegeven:

Veeteelt kost enorm veel grond. Oerwoud wijkt voor sojavelden om onze koeien en varkens te voeden. Nee, dan liever een vegaburger. Maar waar zijn vleesvervangers van gemaakt?
Vaak ook van soja.

Heeft vega eten dan zin?
Het antwoord wordt ook in de Quest gegeven:
Net als bij vlees staan planten aan de basis. Maar er is een belangrijk verschil: vegaburgers gebruiken de soja direct, een hamburger vraagt om een extra stap. Een koe of kip verwerkt het voedsel tot vlees, maar heeft daarbij ook energie nodig om te leven. Daardoor levert een kilo soja geen kilo vlees op.

Elke kilogram vlees vraagt gemiddeld om zo’n vijf kilo aan plantaardige producten. Al zijn er wel verschillen: kippen groeien bijvoorbeeld efficiënter dan koeien. Door de soja zelf op te eten haal je een tussenstap uit het proces. Dat scheelt een slok op een borrel, al kost de stap van soja naar burger natuurlijk ook wat energie.

Milieu Centraal *) meldt: vegaburgers zijn zo’n tweeënhalf (kip) tot wel twaalf keer (biefstuk) duurzamer dan vlees! Voor vega voedsel hoeft dus veel minder regenwoud gekapt te worden.

*) Stichting Milieu Centraal is in 1998 opgericht en wordt voor ongeveer twee derde door de overheid gefinancierd. De organisatie is géén spreekbuis van de Overheid, Milieuorganisaties of het Bedrijfsleven. Dat komt tot uitdrukking in een onafhankelijk bestuur en een onafhankelijke Wetenschappelijke Raad van Advies.

Vijfde smaak

Al eerder (20 aug. vorig jaar) schreef ik over, wat wel eens de vijfde*) smaak wordt genoemd: umami.
うま味 (Umami) is het Japanse woord voor heerlijkheid; hartig.
De smaak werd in 1908 “uitgevonden” door, hoe kan het ook anders, een Japanse chemicus.

Umami heeft een , zo las ik het nu omschreven, een bouillonachtige smaak.
Dat woord deed me onmiddellijk denken aan de plant Lavas (smaakversterker) die ik ooit in mijn kruidentuintje had staan (en dat op miraculeuze wijze ook weer verdween)
In de volksmond wordt de plant ook wel Maggiplant**) genoemd; zo ruikt hij ook.

Het blijkt dat umami de vorming van speeksel verhoogt en de hartige (zoute) smaak van het eten versterkt. Sojasaus, Parmezaanse kaas, maar ook vissoorten én paddenstoelen hebben een hoog umami-gehalte!

Over paddenstoelen las ik, in hetzelfde artikel, dat je die nooit rauw moet eten, er zit namelijk een giftige stof; agaritine, in (15 milligram in een kilo champignons).
In grote hoeveelheden is dat slecht voor de mens ( wat, in grote hoeveelheden niet?)

Nu we het toch over paddenstoelen hebben, als er “mooie” plakjes gemaakt moeten worden kun je daarvoor een eiersnijder gebruiken ( óf zoals ik ooit gekregen heb: een aardbeiensnijder)
Paddenstoelen bestaan voor 90% uit water en nemen makkelijk water op, dus wil je de ultieme umami smaak bij paddenstoelen ervaren, was ze niet, maar borstel ze af of veeg ze schoon.

Die umami (paddenstoelen) smaak kun je ook “uit een potje” halen! Ik las dat er paddenstoelenpoeder bestaat, of te wel mushroom powder! Je kunt het ook zelf maken van gedroogde paddenstoelen.
Ik ben er nog niet aan toe gekomen, maar het schijnt, volgens internet, supermakkelijk te zijn)

*) 5^desmaak na zoet, zout, zuur en bitter
**) de maggiplant is géén ingrediënt in maggiblokjes, daar zitten behalve smaakversterker (E621) kruiden in als karwij, laurier, peper en nootmuskaat.

Wandelen op de Utrechtse Heuvelrug.

We willen lopen, maar een beetje “uit de buurt” dus we rijden vandaag naar de Utrechtse
Heuvelrug om daar te gaan lopen

We parkeren de auto bij de parkeerplaats van de Pyramide van Austerlitz, een 17 meter hoge piramide van aarde in 1804 gebouwd door Napoleontische soldaten op één van de hoogste punten van de Utrechtse Heuvelrug.
Boven op die piramide staat een stenen obelisk uit 1894.

Ik ben bij die piramide een paar keer eerder geweest en elke keer was het een teleurstelling.
Eerst toen ik jong was. Geen idee wat ik me erbij voorstelde, maar toen ik het zag was het NIET wat ik gedacht had.

De tweede keer (heel veel later) gingen we uit rijden met een (erg) oude tante die graag de piramide een keer wilde zien. Je kunt er met de auto NIET dichtbij komen, ontdekten we toen. En lopen kon de tante amper dus ze zag alleen een glimp. Teleurstelling!

De natuur op de Utrechtse Heuvelrug is mooi, daar hebben we de piramide niet voor nodig.
We lopen een mooie wandeling, met bomen met portretten die vast iets met de Franse tijd te maken hebben. We komen alleen wat mensen met honden tegen, het is hier NU erg rustig!

Het is december maar nog wel herfst en dat was goed te zien: paddenstoelen alom.
Herfst is de tijd van loslaten en dat was ook hier goed te zien, veel dode takken en geknakte bomen. Toch had het geheel geen trieste uitstraling, waarschijnlijk door de goudgeel/bruin met bladeren bedekte bodem waar zo nu en dan even het zonnetje op scheen.

De uitspanning en de grote speeltuin zijn vanwege de Coronauitbraak gesloten, er is een groot hekwerk omheen gezet, zodat er NIET geschommeld of gewipt kan worden.
Dát ziet er allemaal wél triest uit!

We rijden, na de wandeling, een stukje richting Woudenberg naar pannenkoekhuis Bergzicht. Het restaurant is dicht, maar we zagen op de heenweg dat er een mogelijkheid was om “iets” af te halen: stamppot of pannenkoeken.
Beide gerechten hebben NU niet onze voorkeur, maar als ik “alleen en Coronaproof” bij het loketje sta zie ik broodjes warme worst liggen en dát is nu precies wat we nodig hebben na een frisse wandeling. In de auto eten we ze op.

Deze keer alleen genoten van de natuur, niet van de Napoleontisch historie.
Het was goed zo!

Natuurkennis via Verkade

Wie nu in het bos loopt, en dat doen we allemaal méér dan voor het Coronatijdperk, ziet veel paddenstoelen. Ik zag er van de week heel veel, ook “aparte” (zie lager in mijn blog)

Ooit hadden mijn ouders (of grootouders misschien?) Verkadeplaatjes gespaard en in een boeken geplakt. Er waren bij ons thuis daarvan boeken over allerlei onderwerpen. We hadden onder andere het boek PADDENSTOELEN, geschreven door natuurbeschermer, onderwijzer en schrijver
Dr. Jac.P Thijsse (1865-1935)
Als we na een boswandeling thuiskwamen gingen mijn vader en ik de paddenstoelen die we gezien hadden opzoeken in het Verkadeboek. (Dat deden we ook met vlinders in een ander Verkadeboek

Niet alleen Verkade had, in die tijd, dergelijke plaatjesacties om mensen aanzetten meer te kopen en zo hun boek vol te krijgen; We hadden ook boeken van Koek en Beschuitfabriek v/h G.Hille & Zn en één van Koffiebranderij en Theehandel Kannis & Gunnik.
De boeken die wij hadden zijn uitgegeven in 1928 en 1930!

Door een wonder zijn ze in de familie gebleven; mijn beide ouders zijn allang dood en ik wist niet dat deze boeken nog “ergens” waren. Tot dat een paar geleden mijn jongste broer sterven ging en me vertelde van de Verkadeboeken in zijn bezit, ik móest ze meenemen, zó bleven ze in de familie ( én, anders, zei hij, zijn ze nu, als oude boeken, geld waard)
Dat laatste deed me niks, ik zou ze zeker niet verkopen, vond het enig een stukje jeugd te zien herleven aan de hand van deze boeken.

Ook nu kan ik thuis, als ik een onbekende paddenstoel gezien heb, in het Verkadeboek kijken hoe die heet.

De tekenaar uit het paddenstoelenboek is Jan Voerman jr.
De toevoeging junior wil zeggen dat er ook een senior is en inderdaad ook vader zat “in het vak”. Senior schilderde, na de Rijksacademie (Amsterdam) gevolgd te hebben, voornamelijk stadgezichten, landschappen en bloemstillevens
Jan Voerman sr (1857-1941) trouwde in 1889 met Anna Verkade en het echtpaar besloot in Hattem te gaan wonen.
Jan Voerman sr.

Jan junior werd dan ook in Hattem*) geboren (1890-1976)
Als kind werd hij al gefascineerd door de wereld van planten en insecten.

Als vijftienjarige al kreeg Jan Voerman junior zijn eerste echte opdracht: Grootvader Verkade vroeg hem in 1905 of hij tekeningen kon maken voor de natuuralbums die de firma Verkade uit wilde brengen (Verkade had eerst zijn schoonzoon [Voerman senior] gevraagd of die de illustraties wilde maken, maar die zei: “Vraag dat maar aan Jan”.)
Junior werkte ruim 20 jaar aan de albums tot Verkade hiermee stopte!

*) In Hattem staat ook het Voermanmuseum, waar werk van vader en zoon Voerman te zien is.
Een echte aanrader als je één of meer van de Verkadeboeken mooi vindt.