Gisteren schreef ik een blog over een bezoek aan Doesburg en over een gebouw, (in de steigers) oorspronkelijk de zetel van de pastoor-commandeur van de “Ridderlijke Duitsche Orde”
Ik zette er 2 vraagtekens achter omdat ik niet wist wat die orde inhield.

Vandaag zocht ik dat uit.

Ik vond een berichtje over het ontstaan van de Duitse Orde, namelijk dat
de Duitse Orde in de Nederlanden pas goed op gang kwam ná de kruistocht van 1217 – 1219.
Er nam een groot aantal Nederlandse ridders deel aan deze kruistocht,  bij wie de Duitse broeders een goede indruk achterlieten. Dat resulteerde in vele grote schenkingen aan de Duitse Orde. Deze schenkingen zouden de basis vormen waarop de commanderijen van de Duitse Orde in de Nederlanden gesticht zouden worden.

De Duitse Orde heeft gedurende enkele eeuwen een belangrijke rol gespeeld in de Nederlanden: ze bemoeiden zich met plaatselijke en internationale politiek, hadden uitgebreide bezittingen en hadden vele mensen in dienst. Hiernaast waren ze een belangrijke culturele, sociale en religieuze factor in veel van de gebieden die ze beheersten aangezien ze naast landsheren ook religieuze leiders waren.

De Orde kwam dus voort uit Duitse Christenen (financieel gesteund door oa. Nederlanders) die, in de Middeleeuwen, gewapende (kruis) tochten hielden om het Heilige Land Palestina (in het bijzonder Jeruzalem) te ontzetten (van Islamietische overheersing) zodat pelgrims weer veilig naar het Beloofde Land konden gaan.

Ik vond ook een artikel over specifiek de commanderij van Doesburg
De commanderij van Doesburg werd op 12 juni 1286 gesticht, na een scheidsrechterlijke uitspraak door proost *) en deken**) van het kapittel van de Dom te Utrecht en de proosten van Deventer en Oldenzaal in een geschil tussen de Orde en het convent van Bethlehem.
De kerk van Doesburg werd toen aan de Orde toegewezen, terwijl het convent van Bethlehem, dat zich in 1276 onder de Orde had geplaatst, weer terugkeerde tot de Reguliere Orde van St. Augustinus.

De commanderij werd dus gesticht na onderlinge hommeles !

De kerk van Doesburg, die gewijd is aan St. Maarten**) en ook als moederkerk van de Orde wordt genoemd, stond vroeger aan de Saltpoort. Zij werd echter in 1340 door overstroming verwoest en later meer richting stad herbouwd. De cureit (pastoor verantwoordelijke voor de zielzorg van de parochianen) van de kerk was de commandeur van Doesburg.

De kerk is tweemaal door brand getroffen in 1483 en 1547 (2^de keer oorzaak blikseminslag) Dit was zeer ten nadele van de financiële toestand van de commanderij.
Daarnaast liet het beheer door latere commandeurs veel te wensen over. Uiteindelijk is in 1657 besloten het commandeurshuis met erf en met verdere bezittingen als oudeigens en uitgangen uit huizen in de stad aan het stadsbestuur van Doesburg te verkopen om er een weeshuis in te vestigen.
Hiermee werd het daadwerkelijk bestaan van deze commanderij afgesloten.

Dan een bericht dat ik vond, méér naar het NU:
Het gebouw dat nu in de steigers staat  is sinds het einde van de 18^e eeuw in gebruik als concertzaal, sociëteit en daarna als café-restaurant met bioscoopzaal.

En…nog meer naar het NU (een bericht van 2019) er wordt geld door de Provincie  Gelderland  beschikbaar gesteld om historische elementen van de Commanderij  te kunnen restaureren.  

En dan het laatst gevonden, actuele bericht  over de Commanderij:

“In het voorjaar van 2023  wordt het Lalique Museum****) uitgebreid naar het historisch voormalig riddergebouw uit het jaar 1286 de Commanderij. (Het pand van ooit de Ridderlijke Duitsche Orde) Dit pand bevindt zich pal achter het huidige Lalique museum

sieraad Lalique

Dus als u of ik de voormalige Commanderij ooit van binnen willen zien zullen we naar het Lalique museum moeten gaan.
Niet meteen vertrekken! We moeten nog even wachten, pas omstreeks het voorjaar van dit jaar is het gebouw daar klaar!

*) Proost = de hoogste functionaris binnen een seculier kapittel  (christelijk bestuurscollege bestaande uit geestelijken, verbonden aan een kathedraal of kapittelkerk) die het tijdelijke beheer over de wereldlijke goederen van het kapittel had.

**)Deken= een leidinggevende van een afdeling binnen een bisdom.

***) De Grote of Martinikerk is de hoofdkerk van de Hanzestad Doesburg in de provincie Gelderland. Andere gebruikte namen zijn: Hervormde Kerk, Sint-Maartenskerk en Sint-Martinuskerk.

****) gewijd aan de wereldberoemde Franse juwelen- en glaskunstenaar René Lalique (1860-1945)