“De waarheidsvraag ter discussie”

Nog nooit hebben we zoveel nieuwsbronnen kunnen raadplegen als in deze tijd het geval is.
Als ik iets voor een blog wil nazoeken (om zeker te weten of iets waar is) bekijk ik minstens 2 bronnen (vaak meer) De realiteit is dat ik vaak mogelijkheid a (iets is waar) net zo vaak kán vinden als mogelijk b (het is niet waar) Het hangt af van wáár (op welke website) ik zoek.

Er is zoveel nepnieuws. Maar hoe wéét ik wat waar is en wat niet?
Wat is de waarheid?
Wie vertelt de waarheid?
Wat ís de waarheid?
Is er wel een absolute waarheid? Om hopelijk wat antwoorden te krijgen op al die vragen, ging  ik naar een lezing van drs. J. Greven, journalist en van 1984 tot 1997 hoofdredacteur van Trouw, publicist en theoloog.
De lezing had de titel “ De journalistiek onder de druk”

Dát was  in Amerika, ten tijden van de regeerperiode van de 43 ste president van de USA George W.Bush (2001-2009) toen de persvoorlichter van het Witte Huis in 2003 op televisie zei dat hij niet van plan was altijd de waarheid te vertellen. Dát zou van zijn baas afhangen!

Een voorbeeld daarvan kwam in  2003: De aanleiding : de oorlog in Irak.
De president van Irak zou, volgens de regering van de VS, over massavernietigingswapens beschikken.

Greven schetste de t.v.-beelden toen: van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell, die in februari 2003 de VN toesprak; Powell stond naast een kaart van Irak waarop met kruisjes was aangegeven wáár Saddam Hoessein de vernietigingswapens verborgen had.

Die massavernietigingswapen in bezit van Sadam Hoessein was de reden om Irak aan te vallen. [Ook de Britse premier Tony Blair steunde dit VS standpunt; J.P Balkenende, toen onze premier, was  aanvankelijk voorzichtiger in zijn uitlatingen over de steun van Nederland aan deze oorlog. Hij was van mening dat het best waar zou kunnen zijn.]

We weten nu dat Irak die massavernietigingswapens NIET had, maar destijds werd de VS geloofd; de onberispelijke reputatie van Powell en zijn “bewijs” had daar mede voor gezorgd.
Er werd dáár en toen bewust gelogen.  De reden waarom de VS die oorlog wérkelijk begon, kwam nooit boven water. (Was het de Midden Oostenpolitiek? De belangen in de olie?)

Na Bush werd Barack Obama president van de VS; hij werd nog een soms geloofd. Maar met de president ná hem Donald J. Trump, was de geloofwaardigheid van de regering in de VS voorbij.

Onze westerse cultuur wordt door objectieve realiteit  bepaald; niet voor niets kwam de eerste krant ter wereld uit in Europa!
Bestaat een absolute waarheid? Een absolute schoonheid? Absolute waarden? 
Ze bestaan volgens Greven niet, maar we geloven ze wel.
Wie gelooft in de absolute waarheid zet zich zelf op een hoger plan.
Er is niet één waarheid, ieder heeft zijn eigen waarheid.

Greven verduidelijkt: Als je je nieuws uit een krant haalt, welke krant lees je dan?
Het antwoord is: De krant die het best aansluit bij jouw waarheid.

Greven haalt  de huidige problemen met de wereld aan: opwarming van de aarde,  het stikstofprobleem, het opraken van de fossiele brandstoffen. Hoe lossen we die op?
In een democratie wordt het “met elkaar” besproken en worden er al dan niet maatregelen genomen. Die methode geeft géén garantie dat de problemen worden opgelost!
Bij deze methode volgt een toekomst die geen zekerheid geeft, de keuzes die gemaakt worden zijn niet zonder risico!

De andere mogelijkheid wordt gebruikt door een niet-democratische regering: Herstel van het verleden; het verleden tot norm stellen.
Dat is wat Poetin doet; het verleden tot norm stellen, géén onzekerheden, terug naar het verleden Doe je niet mee dan wordt je gevangen gezet of je sterft.

Dan de nieuwsgaring en zijn waarheid

Greven komt, zonder oordeel, met een voorbeeld of iets wél of niet eerlijk is in een internetbericht  Hij wilde iets weten over een bepaalde bisschop en zocht zijn biografie op Wikipedia.
Dáárin las hij dat die bisschop een priester had herbenoemd die misbruik had gepleegd.
Hoort dát in een biografie? Zo vraagt Greven zich af.
Uit het oogpunt van de slachtoffers hoort dat er in.
Wordt daardoor al het andere in de biografie niet “gekleurd” en is dát terecht?
En zo dat terecht is, zou dat dan niet ook moeten bij bv. politici, dat hun gemaakte “fouten” óók in hun biografie staan?

Greven gaat terug in de tijd, toen uitsluitend  heersers, machthebbers en de clerus de mensen vertelden hoe te leven. Zij stelden de normen en waarden vast.
Met de uitvinding van de boekdrukkunst (rond 1450) werd het mogelijk om boeken te lezen, andere meningen tot je te nemen dan die ene, heersende.
Mensen konden daardoor zelf  bepalen wat ze dachten; hun wereld werd groter.
De waarheid van het heersende gezag stond niet meer vast.
Mensen gingen zelf een relatieve waarheid ontdekken

Greven trekt een parallel tussen  de komst van boeken en de komst van internet:
Mensen hebben toegang tot zoveel “open bronnen” en kunnen zelf hun mening vormen, ze nemen tot zich wat hen past. Internet is een openbare bron waarop iedereen zijn mening kan ventileren. De mens moet zelf nadenken; dealen met een relatieve waarheid, een waarheid afhankelijk van de waarnemer.

Ik ben, net als vele toehoorders van deze lezing meer in verwarring gebracht dat dat ik antwoorden gekregen heb. Door te leven in een democratie, door alle meningen  te kunnen aanhoren, moet ikzelf filteren wat waarheid is en wat niet. De absolute waarheid bestaat niet, we moeten om leren gaan met de relatieve waarheid.

In een autocratie, waarin ongelimiteerde macht wordt uitgeoefend door één persoon, is de waarheid dát wat gezegd wordt door die ene persoon; de toekomst is zoals HIJ (ZIJ) dat zegt. Nadenken wordt niet vereist, is zelfs ongewenst.

Ik ben blij dat ik in een democratie geboren ben en in deze tijd leef, alle berichten die ik wil kan horen en zien, dat niemand beslist wat ik wel of niet mag zeggen en schrijven.
Ik had wel graag een leidraad gehad over hoe te ontdekken wat wáár is en wat niet.

Ik denk na over wat ik blog, als ik “iets” check omdat ik niet weet of het waar is, probeer ik een “betrouwbare bron” te vinden, maar eigenlijk, zo heb ik nu gehoord, bestaat die niet, ALLES moet met de nodige scepsis bezien worden.
Ik blijf mijn best doen zo waarheidsgetrouw mogelijk te bloggen.