Beren in Maastricht

Maastricht had iets met beren, daar kwamen we achter toen we  het kunstwerk de “Halfautomatische Troostmachine” in het stadspark van Maastricht bezochten.
Dit kunstwerk, ontworpen door uitvinder en morfoloog Michiel Huisman (Heerlen 1957-  ) is gesitueerd in het Aldenhofpark, bij de rivier de Jeker in een voormalige berenkuil.

De berenkuil stond leeg nadat de laatste bruine beer (Jo) in 1993 naar Ouwehans Dierenpark werd overgebracht.

Het kunstwerk wat uiteindelijk in 2001 werd gerealiseerd (in 1997 ontworpen) was omstreden; de bedoeling was een kunstwerk dat aan de, ooit daar wonende beren herinnerde: het is nu min of meer een monument voor uitgestorven dieren geworden.

Er zijn, in de droge gracht, oa. een Caribische monniksrob, een grote invoorsnavel en een Tasmaanse buidelwolf te zien. Bovenop is het centerpiece,  bestaande uit een beeld van een, in avondkleding gestoken, jonge vrouw die het hoofd van een dode giraf  streelt. [Ieder half jaar krijgt de vrouw door studenten aan de Academie Beelden Kunsten (afd. mode) een nieuwe jurk aangemeten]
Dat is er NU te zien.

Maar oorspronkelijk was het een plek waar 2 beren gevangen zaten!
De eerste bewoners van de berenkuil, die toen nog geen kuil was, maar een door leerlingen van de Maastrichter Ambachtsschool gesmede dierenkooi,  waren de beren Max en Polla,  gekocht*) van het Hamburgse circus Hagenbeck in 1920.

Het doel van de berenaanschaf was Maastricht als toeristische trekpleister te vergroten.
De rest van het plan: het fokken met de beren, ging in rook op, toen bleek dat Max en Polla allebei van het mannelijke geslacht bleken te zijn.
De beren werden voornamelijk gevoed met onverkochte broden en moesten “vanwege pijnlijke aandoeningen aan het achterlijf” in 1944 en 1946 worden afgemaakt.

Dit was helaas NIET het eind van het houden van wilde beren in een te kleine ruimte in Maastricht:

Dit keer waren de aangeschafte beren wél een mannetje en een vrouwtje!
Het vrouwtje stierf in 1957; het mannetje werd in 1962 verkocht.

Ook nu was dit niet het einde van de in gevangenschap levende beren, want Ouwehand Dierenpark schonk Maastricht twee 2 jaar oude beren. In 1968 kreeg deze 2 beren drie jongen; Jo, Sjakkie en Cor. De behuizing bleek te klein voor 5 beren in 1969 werd er begonnen aan vergroting

In 1970 verhuisden de 5 beren naar een betonnen berenkuil. Vader Max bleef nogal agressief naar zijn zonen toe, ook in de nieuwe (toch nog te kleine behuizing)
Pas in 1982 verhuisden de 2 berenouders naar de  Belgische dierentuin Zoo Zwartberg (1999 afgebroken) en hadden de 3 “jongens” de ruimte voor zichzelf.

In de jaren tachtig van de twintigste eeuw nam de kritiek op de huisvesting van de Maastrichtse beren toe, waarna de betonnen kuil werd verrijkt met een waterbak, een zandbak, een boomstam en wat autobanden.
In 1991 stierf Cor en in 1992 Sjakkie.

Na jaren leegstand en denkwerk wat er op deze plek NU zou komen, werd aan 4 kunstenaars gevraagd wat ze van deze plek zouden kunnen maken en dat zou herinneren aan het verleden ervan.
Michiel Huisman won.

Vanwege de toenmalige kritiek op zijn ontworpen monument ( de dode giraf was géén beer) besloot kunstenaar Michiel Huisman op eigen kosten een bronzen beer op een bankje aan zijn ontwerp toe te voegen.  Het beeld van beer Jo zit op zo’n 50 meter afstand van de kuil met zijn rug er naar toe. Het is een eenzame bronzen beer, met mensenhanden**) geworden.
Dit beeld is volgens de maker, een ode aan de bruine beren die in de kuil geleefd hebben.
De dieren in de kuil NU zijn een klaagzang voor alle uitgestorven dieren.

Kunstwerk:
De halfautomatische troostmachine van Maastricht

Kunstenaar: Michel Huisman

Omschrijving: Meisje in avondjurk troost stervende giraffe

Locatie: Berenkuil Maastricht

Opening : 2001

Toegevoegd op afstand: beer Jo

*) voor fl. 1.350,- twee beren
**) afgietsel van de handen van Michiel Huisman