Maand: december 2022

Einde december, einde jaar


Er zijn in de decembermaand allerlei beesten met kerstpakjes aan te koop, maar er zijn ook mensen die levende én speelgoeddieren een muts opzetten! En mensen die  (aparte) kerstkussens mét gemutste tomtes neerleggen. We hebben wat met mutsen, in december, het kan dan ook best koud zijn

Winterse taferelen afgelopen jaar ook in april, (toch niet echt een “winterseizoen”) (dunne)sneeuwlaag zelfs toen een tuin al met paaseieren versierd was en er tegelijkertijd met bloesem ook sneeuwvlokken op een auto lagen!

Wel is er de laatste jaren weinig ijs ijs in December. Geen ijs? Dan bezoeken we wel een kunstijsbaan. Daar zagen we dit jaar wel hele aparte, functionele rendieren, vervanging van de vroegere stoelen, waar kinderen achter schaatsten.
Kinderen pakten daar een rendier bij zijn gewei om veilig achter te schaatsen. Ook zaten ze kleintjes op een zeehondenduwslee of krabbelden ze ergens anders op een bijna lege kunstijsbaan (waar ze dan wel gratis schaatsen konden aantrekken)

En nu is het jaar voorbij en hebben we de laatste dag alweer, mét regen!
Maar zoals het spreekwoord luidt “Na regen komt zonneschijn”
Dáár hopen we dan maar op: veel zonneschijn in het nieuwe jaar:
Letterlijk en figuurlijk
Ik wens u allen een gelukkig, gezond, en zonnig Nieuwjaar

en…. waarschuw u voor vuurwerk: wees voorzichtig met het afsteken ervan.

Het mag in sommige plaatsen wél en op andere plekken niet, dus, check eerst even http://www.nieuwevuurwerkregels. nl (niemand wil het nieuwe jaar ingaan met een flinke boete, toch?)

De wilde eend

Soms hoor, of lees je iets waarna je denkt “Die verklaring daar voor, dáár was ik niet opgekomen”

Zo las ik onlangs dat wilde eenden, u weet wel die eenden die in parkvijvers zitten, die je brood gaat voeren met kleine kinderen*), die bruine vrouwtjes eenden met hier en daar een witte streep en die mannetjeseenden met die prachtige metaalkleurige groenblauw glanzende kop mét die witte halsring en gele snavel, DIE!

Daarvan zie je er zovéél, maar vaak veel meer vrouwtjes dan mannetjes.
Nu las ik dat, na het broedseizoen, de mannetjes eenden “vrouwenkleren aantrekken!” Zij gaan dan in de rui, verliezen hun slagpennen, willen zo min mogelijk opvallen, omdat ze tijdens de rui NIET kunnen vliegen (dus heel kwetsbaar zijn)
Globaal gezien lijkt het, in die tijd, dus bij een vijver of meer dat er meer vrouwtjes eenden zijn. Apart weetje.

Een jong van een eend is een “nestvlieder” d.w.z

dat ze, als ze uit het ei komen, al meteen grotendeels voor zichzelf kunnen zorgen, pa een is dan ”verdwenen”( met zichzelf bezig, aan het ruien)

Ma eend houdt de jongen ’s nachts warm en houdt ze overdag in de gaten om ze voor gevaar te behoeden (eten zoeken kunnen ze zelf al)

Wilde eenden worden door mensen gegeten; de wilde eend mag bejaagd worden in de periode van 15 augustus – 31 januari.

Vroeger werden eenden gevangen met eendenkooien; afgelegen vijvers, waar slootjes op uit komen, werden omringd met hout- en rietschermen Daarin werden gekortwiekte lokeenden gehouden, die door de kooiker (eigenaar van de vijver en de lokeenden) gevoerd werden.
Men denkt dat er in de zeventiende eeuw ongeveer 3000 van dergelijke eendenkooien in Nederland waren.
In 1620 werd er een eendenkooi aangelegd bij Uitgeest, deze is er nog (wordt beschermd en onderhouden, niet meer gebruikt om eenden te vangen, wél om te bezoeken en uitleg over te krijgen)

Zodra er veel wilde eenden in de vijver zaten werden deze op gedreven door een kooikerhondje, die liep te keffen langs de vijverkant. De eenden werden naar een smal slootje gedreven, de kooiker dreef ze dan in een fuikachtig net.
Wilde eenden voor consumptie gereed!

Een kooikerhondje was vroeger geen speciaal ras. Kooikers zochten een hondje uit dat niet te groot en goed wendbaar was: een hondje dat goed iets aan te leren was.
Op oude schilderijen staat vaak een dergelijk klein spioenachtig (hond die behulpzaam was bij de jacht) hondje.
In 1966 vond een voorlopige erkenning van  kooikerras plaats en in 1971 verleende de Raad van Beheer de officiële erkenning; het kooikerhondje was een ras geworden!

Zover het wilden eendenblog. Over een ander soort eenden komt in januari een blog,op de Internationale ….  eenddag!

Kerstkabouter

Vele landen hebben volksverhalen over een soort kabouters, zo heeft Ierland de leprechauns, in Nederland hebben we Klaas Vaak, Paulus de Boskabouter en Pinkeltje en Scandinavië heeft haar tomtes.

Die Scandinavische tomtes worden steeds populairder in Nederland en dan vooral met kerstmis.
Een tomte is, heb ik me laten vertellen, in Scandinavië nooit langer dan een meter, hij draagt versleten (verstelde) kleding, hij heeft altijd een lange witte baard en meestal een felgekleurde muts op zijn hoofd. 

Volgens overlevering is de Tomte ( ook wel Nisse geheten)in Scandinavië beschermer van een boerderij (en alle gebouwen die op het erf er omheen staan)
Er zijn ook verhalen dat een tomte de ziel in zich heeft van de allereerste persoon die op die boerderij woonde.

Tegenwoordig wordt een tomte veelal met kerstmis in verband gebracht (dan jultomte geheten)
Was hij vroeger “gewoon” een kabouter in de jaren ’40 van de vorige eeuw is hij meer de kerstman van de Scandinavische landen geworden.

Zoals wij in Nederland een wortel voor het paard van Sinterklaas bij de schoorsteen neerleggen, zo zetten Scandinaviërs op kerstavond  een kom julegrøt ( kerstepap met boter ) neer om de tomte gunstig te stemmen. (Als de tomte niet gerespecteerd werd óf geen bordje pap kreeg kon hij van de boerderij vertrekken en vervielen de bewoners daarvan in armoede)

Het schijnt dat aspecten van déze kerstkabouter gebruikt zijn om in Amerika (in 1931)  een reclametekenaar van Coca Cola te inspireren om de kerstman ( de rode muts en baard) te ontwerpen.

In onze familie zijn nogal wat tomtes, geen één met ogen of mond, alleen zijn neus is zichtbaar tussen zijn baard. Ook hebben ze niet allemaal een lijf, benen en voeten, maar leuk zijn ze allemaal.

Er zijn er ook die zelfs na kerst in zicht blijven, misschien wel om onze huizen te beschermen
(de bescherming die in Scandinavië werkt zou het hier ook kunnen doen. Alleen die pap om hem gunstig te stemmen…. hoe maak je die?)

Zutphen – winterstad

We bezochten kort voor Kerst Zutphen, een geweldig mooie en leuke Hanzestad ( de naam Hanzestad komt van een vroegere samenwerkingsorganisatie van kooplieden uit Duitse- en later ook steden uit de Lage Landen*) in de Nederlandse provincie Gelderland, gelegen aan de rechteroever van de rivier de IJssel. 

Eigenlijk zijn we té vroeg, want Zutphen viert in 2023 samen met acht andere Hanzesteden – Deventer, Doesburg, Elburg, Harderwijk, Hasselt, Hattem, Kampen en Zwolle dan het Hanzejaar. Het Hanzejaar is een ode aan de Hanzetijd, met, in dát jaar een programma van evenementen en activiteiten.
We hopen volgend jaar nóg minstens één keer naar Zutphen toe te gaan en “iets” van de festiviteiten mee te maken

Dit keer hebben we (weer) genoten van de prachtige gevels, de enorme verscheidenheid aan leuke kleine winkeltjes, de poortjes en steegjes

Zutphen is al meer dan 1700 jaar continu bewoond en is één van de oudste steden van Nederland, dát kun je in de binnenstad aan sommige muren ook wel zien.

Zutphen omvat 4293 ha en er wonen 48.111 mensen. Mensen met humor ook, getuige een grote foto van een man met een bord onder de arm, bedoeld om mensen ervan te weerhouden om hun fiets daar neer te zetten.

En “ergens” voor een raam zien we vóór een kanten gordijntje een neppoes vrolijk naar buiten zitten te kijken; een knus tafereeltje

De gemeente heeft in Zutphen een aparte “twist” aan de putdeksels gegeven, niet rond, maar vierkant!
Kortom: Zutphen is “gewoon(leuk) anders”

Ook de persoon die de muziek in de binnenstad verzorgt is een vrolijk man.
Zutphen, een bezoek meer dan waard, zéker ook in deze tijd

De Lage Landen zijn het huidige België en Nederland, Denemarken, Noorwegen en Zweden

Kerstklassieker

De vrucht van de plant Vaccinium macrocarpon (in het Hollands lepeltjesheide of grote veenbes) de cranberry is,  in saus, een echte kerstklassieker. Waarschijnlijk omdat de saus gecombineerd werd (en wordt) bij kalkoen (traditie in Amerika met Kerst én met Thanksgiving-diner )Cranberrysaus is een goede combi bij gevogelte en in het algemeen én bij wild!

De bessen komen van een kruipende heideplant met dunne stengels.
Ik wist dat ze in Nederland, (bijna) alleen groeien op het eiland Terschelling, maar hoe dat komt las ik  onlangs pas in het  blad Lekker (W)eten.

Het schijnt dat rond 1800 Amerikaanse koopvaardijschepen vaten met cranberry’s bij zich hadden. Scheurbuik (een ziekte waarvan nu bekend is dat het ontstaat na een langdurig tekort aan vitamine C) kwam veel voor onder zeelui en men had “ontdekt” dat als de zeelui af en toe een handje cranberry’s aten ze NIET ziek werden.*)


De Waddenzee was (is?) een verraderlijk stuk zee, er kwamen nog al eens wat schepen bij Terschelling in moeilijkheden of vergingen daar.
De regel was, dat alles wat op het strand aanspoelde van de gemeente was, maar wat in de duinen lag, was voor de vinder.
Dus: aangespoelde vaten werden de duinen ingerold en daar opengemaakt. Toen de “eerlijke” vinders de vaten de duinen ingerold hadden en ontdekten dat er zure bessen inzaten, kiepten ze de tonnen in de duinen leeg; de lege vaten ging wél mee, dat was nuttig als brandhout.

De plantjes hebben zure (heideachtige) grond nodig, dát was in de duinen volop, dus de bessen ontkiemden en vermeerderden zich op Terschelling

Dit zou natuurlijk een verzonnen verhaal kunnen zijn, maar er zijn bewijzen die dit verhaal staven! De Universiteit van Wageningen heeft uitgebreid onderzoek naar de Vaccinium macrocarpon van Terschelling gedaan, déze Terschellingse cranberry’s zijn zeker verwant aan die van de cranberryplantfamilies uit Canada en Amerika!

Het is een bijzondere teelt daar op Terschelling want de bessen groeien op het eiland in beschermde natuurgebieden (eigendom Staatsbosbeheer)
Terschellinger Cranberry is dus géén eigenaar van de bessenplanten!
Ze zijn geen bessenkwekers, ze besproeien niet als het droog is; schoffelen daar ook géén onkruid! Ze moeten het doen met wat de natuur hen geeft.
Als het regent tijdens oogsttijd (najaar) mogen ze het natuurgebied niet in omdat ze de natuur kunnen beschadigen (gevolg dan: een kleinere oogst)

Bijzonder is ook dat, zo vertelt de directeur van Cranberry Terschelling in Lekker (W)eten,  dat de bessen door (een vaste ploeg) eilanders met de hand worden geplukt met een soort bak met tandjes (afgeleid van deze (foto) vroegere “kam”) Het schijnt zwaar werk te zijn en een traditie die van vader op zoon (en kleinzoon) wordt doorgegeven.

Tot slot van dit cranberryblog nog het recept van een cocktail mét cranberry sap! (niet bedacht op Terschelling)
Deze cocktail is niet echt bedoeld voor in de kersttijd (een zomercocktail eigenlijk), maar doe eens wild, gooi je haar los en probeer het NU, zonder alcohol kan ook! (wie weet smaakt het in december ook lekker)

Sex on the beach:  Een glas met veel ijsblokjes, daarbij 30 ml wodka, 30 ml perzikenlikeur,90 ml sinaasappelsap en 30 ml cranberry sap
Voor alcoholvrij: Vervang perzikenlikeur door perzik sap en voeg geen wodka toe.

Zo’n cocktail kan natuurlijk “versierd” worden met een schijfje sinaasappel en/of kersje of parapluutje, maar het hoeft niet! (blaadje hulst er naast mag in deze tijd ook!)

Cheers






*)  het gebruik van de cranberry als medicinale plant was al bekend bij de Noord-Amerikaanse indianen

**)Dit soort bessen werd door de Britse botanicus William Aiton in 1789 Vaccinium macrocarpon benoemd ( vaccinium = bosbes; macrocarpon = grote bes)


De geboorte van Jezus.

Vóór de kerstdagen waren we bij een kerststalletjestentoonstelling in de (katholieke) Sint Ansfriduskerk in Amersfoort.

In december 2019 bezochten we deze kerk ook om een kerststalletjestentoonstelling te zien
Toen waren er 250 verschillende kerstgroepen uit allerlei landen, van allerlei materialen (van een aantal liet ik u in een blog (27/12) foto’s zien)

Deze keer waren er “slechts” 100 kerstgroepen plus  de verzameling van de vroegere pastoor Schuurmans. Hij verzamelde Santons (gemaakt in de Provence ; Santon betekent “kleine heilige”) kerstbeelden uit Frankrijk  

De pastoor was ooit gestart met het tentoonstellen van zijn eigen kerstgroep in de zaal náást de kerk. Later kwamen daar kerstgroepen van parochianen bij. Toen het er teveel werden voor de zaal, is de tentoonstelling verplaatst en voortaan in de kerk gehouden. Ik denk nu voor de 36 of 37ste keer (door Corona 1 of 2x afgesteld)

Pastoor Schuurman schonk zijn kerstgroepverzameling, na zijn dood, aan de kerk. Zijn kerstcollectie bestaat niet alleen uit alleen Maria, Jozef, de koningen, de herders en het kindje, zij kregen gezelschap van Provencaalse volkstypes uit het dagelijkse leven: zoals een bedelaar, een scharensliep, moeders met kinderen, een molenaar, een postbode en nog veel meer “gewone” mensen: het hele dorp loopt uit om getuige te zijn van de geboorte.
Elk jaar worden deze beelden in een andere setting tentoongesteld.

We zagen deze keer onder andere kerstgroepen uit Zaïre, Nepal en Vietnam – Noord Italië, China, België

én een aparte interpretatie van de geboorte van Jezus: een borduurwerkje met knoopjes uit Nederland.

Tijdens de openingstijden van de tentoonstelling zijn er af en toe muziekoptredens; toen wij er waren, was er een koor dat kerstliederen ten gehore bracht.

Een bijzondere sfeer in deze kerk met beeldjes bekijkende, zachtjes pratende, mensen en met in de banken zittende aandachtige koor beluisterende toehoorders.




Er waren ook veel kinderen aanwezig, een paar met een bijzondere hoofdtooi. Hoewel niet van goede kwaliteit, werd het een aparte foto met een heidens symbool op een kinderhoofd en op de achtergrond een schilderij van moeder Maria met het kind en dat alles in een katholieke kerk!




Vooraan in de kerk hoorde ik een moeder, wijzend op een beeld van Maria bij de kribbe aan een kleuter vragen ”Weet jij wie die mevrouw daar is?”
Het kind antwoordde  ”Nee, maar dat kindje ken ik wel”!

En zo is het, denk ik is het overal, Christen of niet De meesten kennen het kindje wel.

Gelovigen en kerstmis.

Kerstmis is een, van oorsprong, Heidens, Germaans, feest: feest van het licht. De dagen worden van af omstreeks 21 december immers langer!

In het Christendom wordt, sinds de vierde eeuw ná Christus gevierd dat Jezus, zoon van een onsterfelijke (God) en de aardse, sterfelijke moeder (Maria), werd geboren.
Andere godsdiensten kennen de persoon Jezus soms ook, maar “vieren” zijn geboortedag niet, zoals de Christenen dat doen.

Moslims kennen Jezus wel, die in de Koran (hun heilige boek) Isa (Isa bin Maryam= zoon van Maria) wordt genoemd; het is hun de belangrijkste profeet ná Mohammed, zijn geboortedag wordt NIET gevierd. Moslims vieren wél de geboortedag van Mohammed, de boodschapper van God.

Omdat het Islamitische jaar korter is dan het Christelijke jaar, valt deze feestdag elk jaar op een andere datum  Op de islamitische kalender (Al Hidzjra) is dát altijd de twaalfde dag van de maand rabie-al-awwal ( 3e maand van het Islamitische jaar)

Jezus zelf was een Joodse man.  In de Joodse heilige boeken, de Tenach (waar de Thora onderdeel van is) wordt Jezus niet genoemd want  de Tenach was er al lang voor dat Jezus geboren werd.

Joden vieren géén Kerstmis. Wél in de maand december het lichtfeest, Chanoeka. De  datum van Chanoeka verandert elk jaar, omdat joden de maankalender volgen.


De boeddhisten* hebben geen traditionele visie over Jezus.
Zij vieren de geboorte, dood én verlichting van Boeddha , die enkele eeuwen vóór Christus (in het huidige Nepal) leefde



Op dat feest, het Wesak( Boeddhadag)  wordt Siddharta  Gautama (eretitel: Boeddha) de stichter van het boeddhisme herdacht. Wesak valt op een avond met volle maan in mei of april. Boeddha zou met volle maan zijn geboren, zo’n 2500 jaar geleden en hij stierf toen de maan daarna weer duizend keer vol was geworden, op zijn tachtigste. Boeddhisten vieren op 8 december (volgens de zentraditie) de Verlichtingsdag van de Boeddha

Voor hindoes krijgt Jezus een plaats tussen de leraren en goden van de eigen religie. Zijn geboortedag vieren ze niet; er bestaat in het Hindi zelfs geen woord voor Kerstmis!**)
In India, waar 80% van de bevolking Hindoe is, wordt officieel geen kerstmis gevierd, maar ik las dat in veel gemeenschappen waar hindoes, moslims en christenen  naast elkaar leven,  ze soms wel verschillende religieuze vieringen delen

Jehovagetuigen  geloven in Jezus Christus als Gods zoon (die overigens géén deel uitmaakt van de Drie-eenheid) vieren géén kerst omdat:

a. volgens hen Jezus het gebod  gaf zijn dood te herdenken en niet zijn geboorte (Lukas 22;19/20);
b. er geen bewijzen zijn dat Jezus  op 25 december geboren werd (zijn geboortedatum staat niet in de Bijbel)
c.de oorsprong van kerstmis in heidense gebruiken ligt.

De dood van Jezus, zo las ik zal, door de Jehovagetuigen, de eerstvolgende keer gevierd worden op dinsdag 4 april 2023 (Jezus gebood zijn discipelen om het Avondmaal des Heren te herdenken, maar hij zei niet hoe vaak ze dat moesten doen)





*) boeddhisme is geen godsdienst, want Boeddha is geen God

**) Het Hindoeïsme is de oudste religie ter wereld.

Kerstimpressie


De ballen en kerstversiering, eerst in de doos en dan in de boom.

Alles kan, van een “over de top” boom met héél veel kleurige lichtjes, een volle “strikkenboom” of een alternatieve kerstboom met een paar takken en dennenappels in elkaar geknutseld of zelfs een boom ” au naturel “( deze bomen zag ik dít jaar)

Dan zijn er ook nog de kransen ( de cirkelvorm= geen begin- en eindpunt, symbool van het eeuwige leven) én er zijn de sterren als versiering, in allerlei vormen.

Buiten overal tekenen van het seizoensgebeuren: de oliebollenkraam, de lichtjes óók in de loofbomen ter versiering , de kerstmarkten met drankjes, een tot kerstman getransformeerde boom, én gezellig verlichte huizen én, bij Arnhem, een “kerst” verkeersbord! We zagen op een horecaterras zelfs 2 etalagepoppen als kersfiguren gekleed zitten!

Of je het viert of niet, de kersttijd is een bijzondere tijd, al is het alleen al door de rekwisieten: binnen en buiten, bij particulieren, winkeliers en horeca!

Gelovig of niet, kerstgroepen van allerlei materialen uit allerlei landen zijn vaak bijzonder om te zien.

En dan de kerstetalages….. op een draaiend display een poppenhuis in kerstsfeer (woonwinkel) ook uilen schijnen “iets” met kerst te maken te hebben hebben én natuurlijk rendieren

Als er in de kersttijd geen ijs of sneeuw is….. dan maken we kunstijsbanen (we zagen er twee!!) en spuiten we nepsneeuw op bomen. Alles voor de uitstraling van het ultieme kerst-wintergevoel!

Ik wil graag een witte kerst,
maar als die er niet is,
                             is een rode ook goed.

Prettige kerstdagen, lieve bloglezers

Ter verduidelijking: dit is een naaldbomenrendier

Seizoensweetjes

Aan de universiteit van Sheffield (Eng) werd een formule ontwikkeld voor de hoeveelheid ballen in een boom: 29 ballen horen er volgens hen in een boom van 1.40 m.

20% van de Nederlanders zegt met kerst de geboorte van Jezus te vieren

In Nederland worden er ca. 2,5 miljoen kerstbomen verkocht, waarvan de Nordmannspar de meest verkochte boom is.


Een kwart van de Nederlanders zegt met Kerstmis naar de kerk te gaan

Bijna de helft van de Nederlanders geeft anderen cadeaus met kerst

In 2010 hadden we voor het laatst een witte kerst

Rond Oud- en Nieuw eten we zo’n 8 oliebollen per persoon

Zo’n 2.900.000 flessen champagne kopen we in Nederland per jaar, 95% daarvan worden in de laatste week van het jaar geopend

Twaalf gemeenten hebben voor de komende jaarwisseling een algeheel verbod op het afsteken van vuurwerk afgekondigd: Amsterdam, Rotterdam, Schiedam, Haarlem, Bloemendaal, Heemstede, Apeldoorn, Nijmegen, Heumen, Mook en Middelaar, Soest en Utrechtse Heuvelrug.