We zien posters aan lantaarnpalen; Er is een tentoonstelling van de Britse David Hockney (1937- )
in het Teylermuseum in Haarlem.
We willen erheen en besluiten op de eerstkomende regenachtige dag (we willen zo lang mogelijk van het herfstweer in de natuur genieten) te gaan.
Die dag kwam gisteren. We togen naar Haarlem, een geweldige stad met het oudste museum van Nederland; een museum voor wetenschap en kunst, genoemd naar Pieter Teyler van der Hulst (1702- 1778) een vermogende Haarlemse zijdefabrikant en bankier.
Vanuit de gedachte dat kennis de mensheid kon verrijken, legde hij op het gebied van Kunst en Wetenschap verzamelingen aan. In zijn testament bepaalde hij dat zijn vermogen moest worden ondergebracht in een stichting die onder meer de bevordering van kunst en wetenschap tot doel had. De uitvoerders van Teylers testament besloten het eerste museum van Nederland te bouwen waarin voorwerpen van kunst en wetenschap verenigd zouden worden
Achter Teylers woning in de Damstraat werd een ‘boek- en konstzael’ gebouwd. Deze Ovale Zaal werd in 1784 opengesteld voor bezoekers en is sindsdien vrijwel onveranderd gebleven.
Het Teylermuseum is een prachtig gebouw. Het beneemt me, iedere keer dat we daar komen, weer de adem. De vast tentoongestelde objecten zijn er zovéél (en op zoveel verschillende gebieden) dat je jaren nodig zou hebben om alles goed te bekijken én te begrijpen!
Het is een museum waarbij de menselijke bovenkamer overuren moet werken.
De tentoonstelling Hockney’s eye gaat over de kunstenaars eigenzinnige theorieën over perspectief en het gebruik van optische middelen. Hij kijkt “anders” naar het werk van de oude meesters; Hockney vraagt zich af Hoe vertaalden zij hun ruimtelijke werkelijkheid naar het platte vlak? Volgens hem gebruikten ze optische hulpmiddelen (lenzen en spiegels, camera obscura, camera lucida)* Of hij nu gelijk heeft of niet (zijn visie is omstreden) het is fascinerend om eens op een andere, nieuwe manier naar oude meesters te kijken. (wat mij betreft doet het gebruik van een optisch instrument niets af aan de kunst zelf) Dit wetenschappelijk aspect van de kunst past uitstekend in dit wetenschappelijk en kunst museum!
Zo hangt er een inkt en krijttekening van Pieter Saenredam (1597-1665) van het interieur van de Sint Bavo (Haarlem) kerk.
Op papier suggereert Saenredam diepte door de diagonalen lijnen te laten samenkomen in een verdwijnpunt De voorstelling kan NIET van uit één gezichtspunt zijn getekend leert de kijker hier: Om de kapel linksachter de eerste zuil te kunnen zien, moet de maker iets naar links zijn opgeschoven. Hulpmiddel gebruikt?
Door de tekening zó te maken als hij gedaan heeft is het net alsof de kijker het kerkinterieur door een groothoeklens ziet.
[De optische instrumenten staan in een vitrine, van sommige heb ik foto’s genomen, maar doordat het glas reflecteert (én het druk was in het museum) zijn oa. de camera obscura (door mij) niet goed herkenbaar in beeld gebracht (dus heb ik ze grotendeels weggelaten, jammer)]
De ovale zaal van het museum is nu geweldig en was dat ook al vroeger, getuige een schilderij van Wybrand Hendriks (1744-1831)
De bolle spiegel staat nu ook daadwerkelijk in de ovale zaal, ik heb geprobeerd een foto zó te maken dat te zien is wat de kunstenaar zag.
Er is een filmpje te zien waarop Hockney e.e.a. uitlegt. Onder het scherm staat de camera lucida, vooral in de 19e eeuw gebruikt; door het prisma af te stellen werd een bepaalde afmeting van een tafereel of voorwerp op papier geprojecteerd, zodat het na te tekenen was.
Met behulp van deze camera lucida tekende Hockney, in opdracht van de National Gallery (Londen) 12 suppoosten in hun werktenue.
Hockney onderzocht en experimenteerde zelf, getuige ook het werk : “Viewers Looking at a Ready-made with Skull and Mirrors” (Photographic drawing printed on 4 sheets of paper uit 2018).
Bezoekers nu lopen er langs, er dicht naar toe, kijken uit verschillende hoeken en ik hoorde verschillende waarnemingen: “De figuren aan de zijkant zijn groter dan in het midden” en vragen “Hoe komt het dat je die man in het blauw van de zijkant zo ziet?”
Het werk fascineert. (de techniek snappen doe ik in dit geval niet)
De Annuciation (aankondiging aan Maria) van Fra Angelico (1395-1455) heeft Hockney als basis gebruikt voor experimenten met omgekeerd perspectief. Doordat de perspectieflijnen niet samenkomen in de verte, maar juist beginnen vanuit de toeschouwer, lijkt de voorstelling zich te openen.
Hockney heeft nog veel meer interessants te laten zien, als het uw interesse heeft; ga kijken!Ik hoop dat ik u enthousiast heb gemaakt!
Het is een overweldigende tentoonstelling met, als de toeschouwer het wil, nieuwe manieren van naar oude én nieuwe kunst kijken.
Een tentoonstelling ( ik schreef het eerder al) waarbij de hersenen optimaal werken om te begrijpen wat er nu eigenlijk aan de hand is
Dát moesten we even laten bezinken, het liefst met een bak koffie.
We zitten in een lichte ruimte van het Teylermuseum en beseffen dat we wel een beetje honger hebben gekregen, dus we nemen cheesecake bij de koffie en we “herkauwen” de zojuist opgedane indrukken.
In dit geweldige museum te zijn, zonder de geweldige zalen, ook al is het maar “even”, te bekijken kunnen we niet. Na de inwendige mens te hebben gevoed, lopen we “even” door het museum, ieder in zijn/haar eigen tempo. Ik fotografeer wat details: een houten paneel, een eindstop van een trap en een rooster in de vloer (vloerverwarming?) een totaal van een paar zalen, een blik op een binnenplaats, een blik op de tuin en het bovenlicht in de hal.
Hier zou je dagen, weken, jaren kunnen fotograferen, er is zoveel moois te zien (en dan heb ik het nog niet over de wetenschappelijke en kunst voorwerpen!)
Pieter Teyler van der Hulst, de man waardoor dit museum er gekomen is, stierf in 1778 in zijn huis aan Damstraat 21. Van het huis, hoe het er TOEN uitzag hebben gespecialiseerde vrijwilligers (?) een replica gebouwd. De onderdelen van dat gebouw, meubels, inrichting etc. zijn door hen 12x verkleind nagemaakt; de trapleuningen en het stucwerk van de plafonds zijn 3D geprint.
Een bijzonder miniatuurhuis!
Ik heb de voordeur (van binnen) van het GROTE huis gefotografeerd én de voordeur van het miniatuurhuis van buiten; de trapleuning groot en de trapleuning klein!
Het Teylermuseum is een beleving! Altijd!
De Hockney tentoonstelling verruimt je blik!
Hockney’s eye in het Teylermuseum in Haarlem is nog t/m 29 januari 2023 te zien. (bezoek alleen mogelijk met vooraf bestelde tickets online- tijd slot)
*) Hockney is al lang bezig met het onderzoeken van oude meesters en HOE zij in hun tijd gewerkt hebben. In 2001 publiceerde bij de resultaten van zijn onderzoek in een boek” Secret Knowledge” Na de publicatie van dit boek stak er een storm van kritiek op van de kant van kunsthistorici.
Het materiaal voor deze vetbolhouder komt van tetrapakken (Tetra Pak is een Zweedse multinational,(opgericht 1951) wereldwijd marktleider in kartonnen verpakkingen voor de voedingsindustrie, zoals verpakkingen voor melk, vla en vruchtensappen) Tetra Pak was het eerste bedrijf dat kartonnen verpakking voor melk op de mark bracht! 
Elke dag wat - blog 