In de vakantie rijdend in bijvoorbeeld Frankrijk kom je tolwegen tegen, je betaalt geld om over deze wegen te mogen rijden. In Frankrijk kennen ze geen wegenbelasting (de rest van het wegenonderhoud wordt door benzineaccijns gefinancierd)
In Nederland kennen we geen tolwegen meer, vroeger wel.
Wegen werden vroeger in Nederland ingedeeld in drie klassen: rijkswegen, departementale wegen en lokale of “buurtwegen”
Heel vroeger (voor 1800) was maar ca. 500 km van de wegen in Nederland voorzien van bestrating.
De wegen die bestraat waren werden ook wel Straatweg genoemd. (In mijn geboortedorp ligt de Hilversumsestraatweg, nooit heb ik over die naam nagedacht, anders dan de weg van Baarn naar Hilversum: NU weet ik dus dat DIE weg, kennelijk eerder dan andere wegen bestraat was.)
Rond 1850 waren de meeste rijkswegen verhard.
In de tweede helft van de negentiende eeuw werden ook veel regionale en lokale wegen sterk verbeterd.
Rond 1900 was ongeveer 1200 kilometer rijksweg bestraat. Meestal met gebakken klinkers.
Waar veel zwaar verkeer was, gaf men de voorkeur aan keien van Belgische hardsteen of Duits basalt zogenoemde “kinderkopjes” (De naam kinderkopje duidt op de grootte van de stenen: zo groot als het hoofd van een kind)
Bestrate wegen vond men heel vroeger alleen in- en direct buiten de steden.
Verbetering van wegen en de aanleg van bruggen vonden meestal plaats op initiatief van de steden zelf. Deze projecten werden soms gefinancierd door particulieren die daarvoor TOL mochten heffen, dat gebeurde in zogenaamde tolhuisjes.
Een tolhuis is een gebouw aan een verkeers- of waterweg, waar tol werd geheven en betaald. Meestal was het tolhuisje ook een dienstwoning waar de tolgaarder of tolpachter met zijn gezin woonde.
Bijvoorbeeld in en rond de BEL- gemeenten en omstreken*) financierde de maatschappij van de heren Huydecoper en van Maarseveen de bestrating van de weg van Naarden via Laren, Eemnes en Blaricum naar Huizen (Een deel van deze weg werd daarom in de volksmond ook wel de Maatschappijweg genoemd) Op dit traject staat nu nog een tolhuisje (1834 in gebruik genomen) op de Eemnesserweg in Blaricum
Ook in Huizen staat, met rieten dak, nu nog een tolhuisje
Het rieten dak vloog, door de vonkjes van de locomotief van de Gooische Stoomtram, die er vroeger vlak langs liep, nog al eens in de brand. De tolheffing daar is in 1930 opgeheven
Er zijn in den lande hier en daar nog wel wat tolhuisjes van vroeger. In Gorinchem (ook wel Gorcum of Gorkum) staat een groter tolhuis , daar werd rond 1425 riviertol geheven.
Nu is er een appartement in de toren aangelegd, dat per nacht te huren is (met uitzicht over de Merwede, volgens de persinfo); slapen in een tolhuis!
tolhuis Gorinchem: Monument en bed
*) B(laricum) E(emnes) L(aren)
Elke dag wat - blog 