Onder ons huis vroeger hadden we een kelder.
Er was een trapje naar beneden vlak achter de voordeur.
Beneden was een stenen vloer, een stuk afgeschot voor opslag van de aardappelen en rondom op ooghoogte waren planken waar, op grauw papier, onder andere appels te drogen lagen.
Er stonden verder weckpotten en blikken, die om de zoveel tijd gekeerd moesten worden ( ik weet niet meer waarom, maar het moest)
Hedendaagse woningen hebben geen kelder meer, hoogstens een kelderkast.
Tegenwoordig heeft iedereen een koelkast, waar levensmiddelen “koud” bewaard in kunnen blijven.
Hoe deden ze dat vóór de uitvinding van de koelkast?
De eerste functionerende koelkast voor huishoudelijk gebruik kwam pas in 1913 op de markt!
Voor de koelkast was er de IJSkelder.
Rijke landhuizen, kastelen en kloosters hadden ijskelders.
Grote landhuizen (ook paleis Soestdijk heeft een ijskelder) met veel grond hadden vaak ook waterpartijen in hun tuinen. ’s Winters bevroren die waterpartijen. Men hakte (liet hakken) het ijs in grote brokken en sloeg het op in de ijskelders.
Vanaf de 17e eeuw hield men in West Europa grote hoeveelheden ijs in ijskelders met dikke stenen muren, onder de grond waar de temperatuur laag was. Het ijs werd, indien nodig, ook nog in zaagsel of stro verpakt om het koud te houden.
Bedienden haalde de ijsstaven vanuit de ijskelder naar de keukens waar ze de levensmiddelen koud konden houden. Ook werden er gerechten in het ijs opgediend.
Het was een teken dat men het “breed” had; deze mensen hadden zelfs in de zomer ijs!
Ooit heb ik mijn verjaardag gevierd in Zeist midden in een bos, waar we een gebouwtje huurden om het feestje te geven. We sliepen er ook, met onze gasten. ’s Nachts maakten we, met zaklantaarns een wandeling in het omliggende bos;.
Ook dáár stond een ijskelder. Niet meer in gebruik voor ijs, maar toen wel bewoond door vleermuizen.
Nu ik er zo over nadenk heb ik ooit ergens mijn verjaardag gevierd waar grote hoeveelheden ECHT ijs aan te pas kwam.
Dat was in Ghana. Op mijn verjaardag (in Nederland in de winter) waren we in Accra (hoofdstad) bij vrienden. Ze gaven een feestje voor onze verjaardagen (mijn vriendin en ik waren er allebei jarig)
Het was heet.
Er kwam een bedrijf aan huis die een enorm grote ton afleveren vol met ijs.
Onze vrienden deden in de ton flesjes en blikjes fris, die zo heerlijk koel bleven!
(Daar) In Afrika is het heel gebruikelijk om (nu nog) ijs aan huis te bestellen.
IJSWEETJES:
- Een grote (Koninklijke) ijskelder (lengte 52 m, breedte 9 m, hoogte 9,60m) werd gebouwd in 1875 in Oudergem(B); de ingegraven bouw werd volledig in baksteen uitgevoerd, de ijskelder was actief in gebruik tot na de Eerste Wereldoorlog
- In 1926 vond Albert Einstein samen met (Hongaars-Amerikaans natuurkundige) een bepaald type koelkast uit: de zogenaamde Einstein–Szilard koelkast, een koelkast zonder bewegende delen (patentnummer 1781541 van 11 november 1930) Niet in productie genomen, maakte te veel herrie!
- IJshuizen bestonden al vóór onze jaartelling in China en Iran
In vroegere tijden verscheepte men ook ijs uit de Scandinavische landen en zelfs uit Canada
Elke dag wat - blog 
Hoi Baars,
In Breda, mijn geboorteplaats, woonden we vlak bij een melkfabriekje e3n daar werd ook met staven ijs gewerkt. De tijd was rond 1950, we speelden in de straat waar de fabriek gevestigd was en stonden vaak te kijken bij het in-of uitladen van de staven. Nu realiseer ik me dat de staven uit de melkfabriek kwamen en gebruikt werden op plaatsen waar koeling nodig was. En nee koelkasten waren er toen niet, ook al omdat de grote oorlog net afgelopen was en er werd geïmproviseerd. Ik kan er een spreekbeurt mee vullen, doe ik niet, daar ben jij goed in, Johannes
LikeLike