Dag: 25 september 2020

Zonnebrand

Mensen vragen soms hoe ik aan mijn onderwerpen kom, of ik veel op internet surf om een onderwerp te zoeken?
Nee nooit.
Alles wat ik niet zélf meemaak of hoor van mensen in mijn omgeving LEES ik.
Ook in dit digitale tijdperk zijn er nog steeds kranten, bladen en folders.
Vaak lees ik iets dat mijn interesse wekt, DAN ga ik op internet zoeken wat ik daarvan kan vinden.

Zo duik ik in een onderwerp, leer ik veel en dát vind ik leuk om te delen.
wist jij….? nee. echt?

Zo las ik onlangs iets over zonnebrandproducten. Als ik eerlijk ben smeer ik me zelden in, ik kan slecht tegen de zon zit er nóóit in. (Met zonnig weer gaan we bv nooit naar het strand!) Ik wéét dat je je toch moet insmeren, maar het zit niet in mijn systeem, ik vergeet het. Ik heb het wel in huis (bederft dat goedje eigenlijk?) en ook wel eens bij me in een tas, maar gebruiken…!

Schadelijk in zonnebrandproducten zijn met name de UV-filters in de crème, spray of zalf zoals oxybenzone (C14H12O3)  *)
Laboratoriumonderzoek (Amerika 2015) toonde  aan dat oxybenzone al in kleine concentraties hormoonverstorend werkt tijdens de ontwikkelingsprocessen van koraallarven. **)
Ook octinoxaat (C18H26O3), wereldwijd het meest gebruikte zonnefilter, is schadelijk voor de onderzeewereld.
Bovenzeewereld: Stille Oceaan

Ik las op internet een berichtje van juli 2018 (Junglamsterdam):
Elk jaar spoelt er zo’n 14.000 ton zonnebrandcrème de zee in. De chemicaliën die in zonnebrand zitten, vernietigen plankton en zijn giftig voor vissen. Daarnaast sterft op verschillende plekken in de wereld het koraal af. (niet gecheckt of dit feit op waarheid berust)

Als je  zelf zorgvuldig met zonnebrandproducten wilt zijn kun je (volgens het WNF blad Be one with nature):

  • zorgen dat (áls je zonnebrand gebruikt) er twee stoffen NIET in zitten: oxybenzone en octinoxaat;
  • liever crème dan spray gebruiken
  • beter geen beschermende factor hoger dan 50 gebruiken ;
  • niet minder dan een half uur na het insmeren gaan zwemmen (dan spoelt het minder snel van je lichaam af)

*)  Volgens reguleringen mag in, onder andere de Europese Unie, Canada en de Verenigde Staten in ieder geval niet meer dan zes procent oxybenzone toe gevoegd zijn aan zonnebrandproducten

**) In reactie hierop heeft de staat Hawaï  (VS) in 2018 een wet goedgekeurd die vanaf 1 januari 2021 ingaat. Deze wet verbiedt het gebruik van de UV-filters oxybenzone (benzophenone-3) en octinoxate (ethylhexyl).

Vlieg- en daaswerend

Ooit vertelde een boer in Limburg me dat boeren die paarden hadden vroeger bijna altijd een walnotenboom in hun wei of bij hun hoeve hadden geplant. Een walnotenboom geeft schaduw én, belangrijker: hij is vliegen- en vooral daaswerend.
Sindsdien valt het me echt op; zie je ergens een oude boerderij dan is er vaak een walnotenboom bij te zien.



Hier in de wijk staan 2 oude, nootdragende walnotenbomen.
Dat is niet zó vreemd aangezien de grond waarop onze wijk gebouwd is vroeger een meent was, waar boeren hun vee  lieten grazen, het zou dus best kunnen dat minstens één van die walnotenbomen toen geplant is; om schaduw voor het vee te geven en het vliegend ongedierte weg te houden.


Ook in het boerendorp, waar onze wijk bij hoort, staan oude boerderijen. Nu zijn de meeste rigoureus verbouwd en aangepast aan deze tijd, vaak gekocht door BN-ers. Rieten daken, hoge heggen of hekken én af en toe nog een oude hoge walnotenboom op de grens van de (nu) tuin en de openbare weg.

Al jaren zoeken wij in september walnoten onder de twee, in de wijk staande, walnotenbomen.
Er staan heel veel brandnetels onder de boom, dus een noot zien en pakken leidt vaak tot een branderige hand met rode vlekjes.
Er zijn meer kapers op de kust, dus soms lopen we gewoon door als we geritsel tussen de brandnetels horen, dan weten we: iemand was ons voor!

Een boer in de Achterhoek die een walnotenboom in de tuin had en de noten droogde vertelde me “alles” over de noten. Hij had zelf gemaakte droogbakken gemaakt en liet me zien hoe je de noten schoonmaakte vóór je ze op de droogbak (metalen rasters) liet drogen. Alle haartjes moeten van de noot af, die staan in verbinding met de binnennoot en als die nat blijven rot de noot van binnenuit.
Hij deed het voor met een mesje. Verder gaf hij het advies de noten goed te laten drogen, pas met Kerst (of als je niet zo lang wachten kan (een paar) met Sinterklaas) openmaken en dan pas eten.

Dus sinds die tijd zoeken we noten in september. Eerst droogden we ze in op een krant, toen in een gazen mand en nu heeft mijn lief er roosters voor gemaakt.

Dit is een goed walnotenjaar!
We hebben er al behoorlijk wat. Schoonmaken van de noten als er nog (een beetje) bolster omzit is een klus waar je vieze, geelachtige handen van krijgt, dus handschoentjes aan. Nu ze ECHT rijp zijn én er soms behoorlijk veel wind is, liggen ze vaak schoon onder de boom (en in de brandnetels)

Van kerst tot ver in het volgende jaar stoppen we in onze witlof en wortelsla zelf gevonden, gedroogde, gepelde en gehakte noten.
Dat smaakt toch anders dan gekochte, kan ik u vertellen (de brandnetelbultjes trekken na een dag weer weg)